Zincir Marketlerde Çalışma Koşulları Sağlık Alarmı Veriyor: Uzmanlardan Kritik Uyarılar

Türkiye genelinde sayıları hızla artan zincir marketler, perakende sektörünün omurgasını oluştururken, bu işletmelerde görev yapan çalışanların maruz kaldığı ağır çalışma koşulları her geçen gün daha fazla tartışma konusu oluyor. Uzmanlar, uzun süre ayakta kalmanın, yetersiz personel sayısının ve yüksek iş yükünün çalışan sağlığını hem fiziksel hem psikolojik açıdan olumsuz etkilediğine dikkat çekiyor. Özellikle market kasalarında oturma imkânının kaldırılması, çalışanların kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına davetiye çıkarıyor.

Avrupa ile Türkiye Arasındaki Çarpıcı Fark

İş Sağlığı ve Güvenliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Rüştü Uçan, zincir market çalışanlarının çoğunlukla 10-12 saat boyunca aralıksız ayakta durmak zorunda kaldığını ve bu durumun ciddi sağlık riskleri doğurduğunu belirtiyor. Avrupa ülkelerindeki uygulamalara dikkat çeken Uçan, “On farklı Avrupa ülkesinde marketleri inceledim, hiçbirinde kasada oturmadan çalışan görmedim. Bizde ise ergonomik koltuklar kaldırılmış durumda” diyor. Ona göre bu uygulama, çalışanların gün içerisinde dinlenme şansını ortadan kaldırarak ilerleyen yıllarda bel fıtığı, eklem problemleri ve yorgunluk sendromu gibi sorunların oluşmasına zemin hazırlıyor.

Fiziksel Yük ve Psikolojik Yıpranma

Uçan, zincir marketlerde az sayıda personele çok fazla iş yüklenmesinin ciddi bir iş sağlığı sorunu olduğunu vurguluyor. Rafların düzenlenmesi, ağır yüklerin taşınması, kamyonlardan indirilen malların depolanması gibi fiziksel güç gerektiren işlerin çoğu zaman aynı kişilere yaptırıldığını söyleyen Uçan, bunun hem yorgunluk hem de iş kazası riskini artırdığını ifade ediyor. Ayrıca yemek ve çay molalarının planlı bir şekilde uygulanmaması, çalışanların hem bedensel hem de zihinsel açıdan yıpranmasına neden oluyor.

Kalıcı Sağlık Sorunları Kapıda

Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Muhammed Keskin ise uzun süre ayakta çalışmanın yalnızca kas-iskelet sistemi değil, damar sağlığı üzerinde de olumsuz etkileri bulunduğunu belirtiyor. Keskin, “Bacak toplardamarları kanı yukarı taşımakta zorlandığında ödem oluşur. Bu durum varis, baş dönmesi, göz kararması gibi şikâyetlere yol açar. Genç yaşta görülen varis oranı son yıllarda ciddi şekilde arttı” diye konuşuyor. Uzman, bu sendromun yalnızca market çalışanlarında değil, bankacılar ve yazılımcılar gibi uzun süre hareketsiz çalışanlarda da yaygınlaştığını ekliyor.

Personel Sayısı Yasa ile Belirlenmeli

Uçan, zincir marketlerde çalışan sayısının mağaza büyüklüğüne göre yasal olarak belirlenmesi gerektiğini savunuyor. Örneğin, 200 metrekareden büyük bir markette en az üç personelin çalışması gerektiğini belirten Uçan, bunun hem hizmet kalitesi hem de iş güvenliği için zorunlu olduğunu ifade ediyor. Keskin de bu görüşü destekleyerek, “Kâr-zarar dengesi çalışan sağlığının önüne geçmemeli. Çalışanlar, sağlıklarından ödün vererek ayakta kalmamalı” uyarısında bulunuyor.

İşverenlere ve Karar Alıcılara Çağrı

Uzmanlar, zincir marketlerde çalışanların büyük kısmının genç, geçici işlerde görev alan ya da üniversite öğrencisi olduğunu, bu nedenle işverenlerin onların iş gücünden maksimum fayda sağlamaya çalıştığını söylüyor. Ancak bu durumun uzun vadede hem çalışan sağlığını hem de sektörün sürdürülebilirliğini tehlikeye attığı vurgulanıyor. Keskin, “Sağlıklı çalışma koşulları bir lüks değil, temel haktır. Çalışanların spor yapabilmesi, besleyici gıdaya erişebilmesi ve evine sağlıklı bir şekilde dönebilmesi işverenin sorumluluğundadır” diyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım