Yapay Zekânın Tehdit Ettiği Meslekler Açıklandı: Gençler Daha Büyük Risk Altında

Yeni Araştırmadan Çarpıcı Bulgular

ABD’de yapılan kapsamlı bir araştırma, yapay zekânın en çok tehdit ettiği meslek gruplarını ortaya koydu. Stanford Üniversitesi’nden ekonomistler Erik Brynjolfsson, Bharat Chandar ve Ruyu Chen’in yürüttüğü çalışmaya göre, yazılım geliştiriciler ve müşteri hizmetleri çalışanları yapay zekâ tarafından en hızlı şekilde ikame edilen meslekler arasında öne çıkıyor. Araştırmacılar, yapay zekânın “kitap bilgisi” olarak tanımlanan üniversite düzeyindeki bilgi birikimini taklit edebilme kapasitesinin, özellikle genç çalışanları daha kırılgan hale getirdiğini vurguluyor.

Verilere göre, yapay zekâya en fazla maruz kalan işlerde 2022’den 2025’in Temmuz ayına kadar 20’li yaş grubunda istihdam yüzde 6 oranında azaldı. Buna karşın, aynı mesleklerde daha ileri yaşlardaki çalışanların oranı yüzde 6 ila 9 seviyesinde arttı. Bu durum, gençlerin iş gücü piyasasında teknoloji karşısında daha dezavantajlı bir konuma sürüklendiğini gösteriyor.

Hangi Meslekler Daha Çok Risk Altında?

Microsoft’un temmuz ayında yayımladığı başka bir rapor da yapay zekânın etkilediği meslekleri sıralıyor. Çalışmaya göre, tercümanlar, tarihçiler, satış temsilcileri, gazeteciler ve müşteri hizmetleri temsilcileri en çok risk altındaki meslekler arasında yer alıyor. Bunun nedeni, bu işlerde kullanılan bilginin büyük ölçüde metin, ses veya görsel materyallerden elde edilen ve yapay zekânın kolayca öğrenebildiği kalıplara dayanması.

Buna karşılık, dip tarama makinesi operatörleri, baraj kapağı bekçileri, su arıtma tesisi çalışanları, ray döşeme ekipleri ve hastabakıcılar gibi fiziksel emek ve özel beceri gerektiren meslekler yapay zekâ karşısında en güvenli alanlar olarak öne çıkıyor. Uzmanlar, bu işlerde insan gücünün yerine geçmenin hem teknik hem de mali açıdan çok daha zor olduğuna dikkat çekiyor.

Gençler Neden Daha Fazla Risk Altında?

Araştırmacılara göre, yapay zekâ sistemlerinin eğitim aldığı veriler büyük ölçüde kitaplar, makaleler ve dijital ortamda yayımlanan içeriklerden oluşuyor. Bu da üniversite çağında edinilen teorik bilgilerin, yapay zekâ tarafından kolaylıkla yeniden üretilebilmesi anlamına geliyor. Profesör Brynjolfsson, bu noktaya dikkat çekerek, “Genç çalışanların sahip olduğu bilgi, yapay zekânın öğrendiği materyallerle neredeyse birebir örtüşüyor. Bu nedenle iş piyasasına yeni giren gençler daha kırılgan hale geliyor” dedi.

Öte yandan, saha deneyimine, kriz yönetimine veya pratik becerilere dayanan mesleklerde yapay zekânın etkisinin sınırlı olduğu görülüyor. Bu da iş gücü piyasasında “teorik bilgiye dayalı işlerle pratik beceriye dayalı işler” arasında önemli bir ayrışma yaratıyor.

İstihdamda Yapay Zekânın Çifte Etkisi

Uzmanlara göre, yapay zekâ iş gücü piyasasında yalnızca iş kayıplarına yol açmıyor; aynı zamanda yeni iş fırsatları da yaratıyor. Araştırmalar, yapay zekânın çalışanların yerine tamamen geçmektense birçok sektörde destekleyici bir rol oynadığını gösteriyor. Örneğin, veri analizi, raporlama ve içerik üretimi gibi alanlarda verimliliği artırırken, insanlara daha yaratıcı ve stratejik görevler için zaman kazandırabiliyor.

Buna rağmen, özel sektör raporları, sadece Temmuz 2025’te bile yapay zekâ temelli teknolojilerin 10 binden fazla iş kaybına yol açtığını ortaya koyuyor. Bu durum, yapay zekânın iş gücü piyasasında hem fırsatlar hem de ciddi riskler barındırdığını gözler önüne seriyor.

Geleceğe Yönelik Senaryolar

Ekonomistler, iş gücü piyasasının önümüzdeki yıllarda köklü bir dönüşüm yaşayacağını öngörüyor. Teorik bilgiye dayalı mesleklerde çalışanların iş güvenliği azalırken, teknik beceri, saha deneyimi ve insana özgü empati gerektiren mesleklerin önem kazanacağı düşünülüyor. Eğitim sistemlerinin de bu dönüşüme ayak uydurarak gençleri sadece bilgiyle değil, aynı zamanda problem çözme, yaratıcılık ve sosyal becerilerle donatması gerektiği belirtiliyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım