'Tütünsüz Bir Nesil' İçin Tarihî Adım: Maldivler'de Nesiller Arası Sigara Yasağı Başlıyor

Hint Okyanusu’nun ortasında yer alan turizm cenneti Maldivler, dünyada örneği neredeyse bulunmayan bir yasayı hayata geçirerek “tütünsüz bir nesil” hedefi doğrultusunda tarihi bir adım attı. Ülkede 1 Ocak 2007 ve sonrasında doğan herkesin sigara dahil tüm tütün ürünlerini satın alması, kullanması veya satması tamamen yasaklandı. Bu kararla birlikte Maldivler, “nesiller arası sigara yasağı” uygulayan ilk ülke oldu.

Cumhurbaşkanı Mohamed Muizzu’dan Halk Sağlığı Odaklı Reform

Maldivler Cumhurbaşkanı Mohamed Muizzu’nun öncülüğünde hazırlanan yeni yasa, yılın başında kabul edilerek 1 Kasım 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi. Hükümet, bu düzenleme ile özellikle genç nüfusu tütünün zararlı etkilerinden korumayı ve gelecekte tamamen tütünsüz bir toplum oluşturmayı amaçlıyor. Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, uygulamanın halk sağlığı politikalarının merkezinde yer aldığı ve gençleri sigaranın cazibesinden uzak tutmayı hedeflediği belirtildi.

Yasaya göre, 1 Ocak 2007 tarihinden sonra doğan kişiler tütün ürünlerini hiçbir şekilde satın alamayacak, kullanamayacak ve satışını gerçekleştiremeyecek. Bu kişilere tütün ürünü satan işletmelere de ağır yaptırımlar uygulanacak. Böylece Maldivler, gelecekteki kuşakların sigarayla hiç tanışmamasını garanti altına almayı hedefliyor.

Uygulamanın Kapsamı ve Denetim Süreci

Yeni yasa yalnızca sigarayı değil, nargile, pipo, puro ve elektronik sigara dahil tüm tütün ürünlerini kapsıyor. Ülkede bu ürünlerin ithalatı, satışı, dağıtımı, bulundurulması ve kullanımı da tamamen yasaklandı. Denetimlerde yaş doğrulaması zorunlu hale getirildi ve perakendecilerin müşterilerinin kimlik bilgilerini kontrol etmesi şart koşuldu. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen satıcılara 50 bin rufiyaa, yani yaklaşık 3.200 dolar para cezası kesilecek. Elektronik sigara kullananlara ise 5 bin rufiyaa civarında para cezası uygulanacak.

Maldivler hükümeti, turizm sektörünün yoğun olduğu bölgelerde de bu uygulamayı sıkı biçimde denetlemeyi planlıyor. Yani yasa, sadece yerli halkı değil, ülkeye gelen turistleri de kapsıyor. Böylece ülkenin tamamında tütün kullanımı yasaklı hale gelmiş olacak.

Amaç: Tütünsüz Bir Nesil Yaratmak

Maldivler Sağlık Bakanlığı, bu kararın temel amacının toplum sağlığını korumak ve yeni kuşakları tütün bağımlılığından uzak tutmak olduğunu vurguladı. Yapılan araştırmalar, Maldivler’de özellikle gençler arasında tütün kullanımının artış eğiliminde olduğunu gösteriyor. Hükümet, bu yasa sayesinde gelecekte kalp hastalıkları, akciğer kanseri ve solunum yolu rahatsızlıkları gibi tütün kaynaklı hastalıkların büyük oranda azalacağını öngörüyor.

Uygulamanın, halk sağlığı bilincini artırması ve diğer ülkelerde benzer politikaların önünü açması bekleniyor. Maldivler yönetimi ayrıca okullarda tütünle mücadele programları düzenleyerek gençleri bilinçlendirmeyi planlıyor.

Eleştiriler ve Beklenen Zorluklar

Her ne kadar karar uluslararası çevreler tarafından “cesur bir adım” olarak görülse de, bazı çevreler uygulamanın pratikte zorluklar yaratabileceğini savunuyor. Eleştiriler arasında yasağın kara borsayı artırabileceği, gizli tütün ticaretinin artmasına neden olabileceği ve ülkenin turizm gelirleri üzerinde sınırlı da olsa olumsuz etkiler yaratabileceği yönünde yorumlar bulunuyor. Ancak hükümet, bu riskleri önlemek amacıyla hem gümrük hem de iç denetimlerde yeni kontrol mekanizmaları kurmayı planlıyor.

Yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte, Maldivler aynı zamanda tüm elektronik sigara ve buhar cihazlarını da yasaklayan nadir ülkelerden biri haline geldi. Bu durum, özellikle gençler arasında popüler hale gelen e-sigara kullanımını tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor.

Dünya Genelinde Benzer Uygulamalar

Maldivler’in attığı bu adım, dünya genelinde “nesiller arası sigara yasağı” fikrini yeniden gündeme taşıdı. Benzer bir yasa tasarısı daha önce Yeni Zelanda’da onaylanmış, ancak değişen hükümet politikaları nedeniyle yürürlüğe girmeden iptal edilmişti. İngiltere’de ise benzer bir uygulamanın yasalaşması yönünde süreç halen devam ediyor. Ancak şu an itibarıyla Maldivler, bu kararı hayata geçiren tek ülke olarak tarihe geçti.

Bu adım, tütünle mücadele tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı olarak görülüyor. Maldivler’in elde edeceği sonuçlar, gelecekte diğer ülkelerin de benzer politikaları uygulayıp uygulamayacağı konusunda belirleyici olacak gibi görünüyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım