Türkiye'de İstilacı Tür Alarmı! Sayı 177'ye Ulaştı: En Fazla Görülen İl İzmir
Dünyanın pek çok bölgesinde olduğu gibi Türkiye'de de istilacı yabancı türlerin sayısı hızla yükseliyor. Küreselleşme, uluslararası ticaret, düzensiz göç hareketliliği ve iklim değişikliği gibi faktörler, son yıllarda yabancı türlerin doğal yaşam alanlarına sızmasını kolaylaştırdı.
İstilacı Türler Neden Tehdit Oluşturuyor?
Tarım ve Orman Bakanlığı, istilacı türleri yakından takip ederek doğaya verdikleri zararı azaltmaya çalışıyor. Çünkü bu türler yalnızca fauna ve flora üzerinde değil, insan yaşamı ve ekonomi üzerinde de ciddi sorunlar yaratabiliyor.
Yabancı türlerin baskın hale gelmesi, yerli türlerin yaşam alanlarını daraltarak ekosistemin dengelerini bozuyor. Bazı türler ise denizlerde görüldüğü gibi doğrudan insan hayatını tehdit edebilecek kadar tehlikeli olabiliyor.
Hatta kontrolsüz yayılan istilacı türler arazi kullanımını değiştiriyor, su kaynaklarını olumsuz etkiliyor, doğal afet risklerini artırabiliyor ve hem tarımsal üretimde hem balıkçılıkta milli ekonomiye büyük zararlar verebiliyor.
Dünya Genelinde Ortak Bir Problem
İstilacı türlerin yarattığı sorunlar, yalnızca Türkiye ile sınırlı değil. Biyoçeşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri Platformu (IPBES) verilerine göre, dünyanın yerli topluluklar tarafından yönetilen topraklarında 2.300’den fazla istilacı tür bulunuyor.
Küresel raporlar, bu türlerin kayıt altındaki nesil tükenmelerinin yüzde 60’ında doğrudan veya dolaylı etkili olduğunu gösteriyor.
Örneğin:
– Japon madımağı Avrupa’da toprak tür çeşitliliğini düşürdü.
– Kahverengi ağaç yılanı, Guam’daki 25 kuş türünü yok olma noktasına getirdi.
– Avrupa kıyı yengeci, Kuzey Amerika’daki kabuklu canlı popülasyonlarının büyük bölümünü yok etti.
– Nil levreği, Afrika’daki Victoria Gölü’nde yüzlerce endemik balığın kaybolmasına neden oldu.
Bu sonuçlar, istilacı türlerin küresel ekonomik maliyetinin 2019’da 423 milyar dolara kadar yükselmesine yol açtı.
Türkiye’de 177 Tür Tespit Edildi: En Yoğun Bölge Ege Kıyıları
Türkiye Ulusal İstilacı Yabancı Türler Veri Sistemi (TurIST) verilerine göre, Türkiye’de tespit edilen istilacı türlerin 106’sı denizlerde yaşıyor.
Doğal dengeyi tehdit eden en bilinen deniz türleri arasında taraklı denizanası, aslan balığı, katil yosun ve balon balığı bulunuyor.
Deniz turnası gibi daha az bilinen türler ise ekosistemde sessiz ama tehlikeli değişimlere yol açıyor.
Kara ekosisteminde ise 56 farklı istilacı tür kaydedildi.
Bunlar arasında:
– Yeşil papağan
– Gemi faresi
– Brahminy kör yılanı gibi türler öne çıkıyor.
İç sularda yaşayan istilacılar arasında kara kuğusu, zebra çiklit ve gümüşi havuz balığı gibi toplam 13 tür bulunuyor.
Ayrıca Amerikan boğa kurbağası ve kırmızı yanaklı su kaplumbağası, Türkiye’de kaydedilen iki amfibik istilacı tür olarak biliniyor.
Türkiye İstilacı Türlerle Nasıl Mücadele Ediyor?
Tarım ve Orman Bakanlığı, istilacı türlere karşı çeşitli koruma ve kontrol mekanizmaları uyguluyor.
TurIST sistemi sayesinde akademisyenler ve vatandaşlar yeni türleri bildirerek veri tabanının güncel kalmasını sağlıyor.
Bakanlık ayrıca ufuk taraması, ithalat kontrolleri, giriş yollarının denetimi ve risk analizleri gibi yöntemlerle istilacı türlerin yayılmasını sınırlamaya çalışıyor.
Buna ek olarak ekosistemlerin restore edilmesi, kontrol ve kısıtlama çalışmalarının yaygınlaştırılması ve toplumun bilinçlendirilmesi, mücadelede önemli yer tutuyor.
Yetkililer, istilacı türlerle mücadelenin uzun soluklu bir süreç olduğunu, özellikle kıyı kentlerinde artan risk için sürekli gözlem ve hızlı müdahalenin hayati öneme sahip olduğunu belirtiyor.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
Bakmadan Geçme
