Tarım, Gıda ve İçecek Sektörü 2025'in İlk 8 Ayında İhracat Fazlası Verdi

İhracat Birim Değeri Arttı, Miktar Geriledi

2025’in ilk sekiz aylık döneminde ihracat birim değeri artarken, toplam ihracat miktarında kısmi bir gerileme görüldü. Birim ihracat değeri ton başına yüzde 8,47 artışla 1.375 dolara yükseldi. Bu artış, özellikle bazı yüksek katma değerli ürünlerde fiyatların yukarı çekilmesinden kaynaklandı.

Ağustos ayı özelinde bakıldığında ise tablo biraz daha netleşti. İhracat, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 5,2 oranında azalarak 2 milyar dolar seviyesine geriledi. İthalat ise aynı dönemde yüzde 7,54 artış göstererek 1,42 milyar dolara çıktı. Bu durum, özellikle yaz aylarında bazı tarımsal ürünlerde iç talebi karşılamak için yapılan ithalat artışını gözler önüne serdi.

İhracatta Irak Lider, ABD Yükselişte

Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektöründe ihracat pazarları incelendiğinde Irak, 2 milyar dolarlık ihracatla ilk sıradaki yerini korudu. Ancak Irak’a yapılan ihracatta yüzde 9,21 oranında bir düşüş yaşandı. Almanya’ya ihracat da yüzde 7,14 gerileyerek 1,28 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Buna karşın ABD’ye yönelik ihracatta dikkat çekici bir artış yaşandı. Yılın ilk sekiz ayında ABD’ye yapılan gıda ihracatı yüzde 10,41 oranında yükselerek 1,2 milyar dolara ulaştı. Uzmanlara göre bu artış, özellikle işlenmiş gıda ürünleri ve katma değeri yüksek tarım ürünlerinde ABD pazarına yönelik stratejik açılımların etkisiyle gerçekleşti.

İthalat tarafında ise Rusya 1,86 milyar dolarlık ithalatla ilk sırada yer aldı. Brezilya 1,7 milyar dolar, Ukrayna ise 1,5 milyar dolarlık ithalat rakamlarıyla Rusya’yı takip etti. Bu ülkelerden yapılan ithalatın büyük bölümünü hububat, yağlı tohumlar ve yem hammaddeleri oluşturdu.

Fındık İhracatı Zirvede Ancak Düşüşte

Türkiye’nin tarım ihracatında geleneksel olarak önemli bir yer tutan fındık, 2025’in ilk sekiz ayında da listenin zirvesinde yer aldı. Fındık içi ihracatı bu dönemde 767 milyon dolara ulaştı. Ancak geçen yıla göre yüzde 11,8 oranında bir düşüş yaşanması dikkat çekti.

Buna karşılık ayçiçeği yağı ihracatında önemli bir artış yaşandı. Rafine ayçiçeği yağı ihracatı yüzde 18,35 artarak 707 milyon dolar seviyesine çıktı. Bu artışta, küresel pazarlarda bitkisel yağlara yönelik talebin yükselmesi etkili oldu.

Diğer yandan buğday unu ihracatında ise ciddi bir gerileme yaşandı. Yüzde 33,79 oranındaki düşüşle toplam ihracat 576 milyon dolara geriledi. Bu düşüşün, özellikle bazı Afrika ülkelerinde iç üretimin artması ve rekabet koşullarının değişmesi nedeniyle yaşandığı değerlendiriliyor.

Sektör Dış Ticarette Fazla Versede Rekabet Artıyor

2025’in ilk sekiz ayı itibarıyla Türkiye’nin tarım, gıda ve içecek sektörü dış ticarette fazla vermeye devam ediyor olsa da rakamlar sektördeki rekabet koşullarının değiştiğine işaret ediyor. İthalatın hızlı artışı, küresel gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar ve üretim maliyetlerinin yükselmesi sektörü zorluyor.

Buna karşın ABD pazarında yaşanan ihracat artışı ve ayçiçeği yağı gibi bazı kalemlerdeki güçlü performans, sektörün çeşitlenen pazarlar sayesinde büyüme potansiyelini koruduğunu gösteriyor. Tarım ve gıda ürünlerinde katma değerli üretim ve markalaşma çabalarının, önümüzdeki dönemlerde dış ticaret dengesini daha da güçlendirmesi bekleniyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım