Tarihte Bugün: 1 Eylül'de Dünyayı Sarsan Olaylar
Takvim yapraklarında sıradan bir gün gibi görünen 1 Eylül, hem Türkiye'de hem de dünya tarihinde derin izler bırakan gelişmelere sahne oldu.
Bilim, Savaş ve Siyasi Olaylar
1831 yılında bilim dünyası için çığır açan bir gelişme yaşandı. Michael Faraday, elektromanyetik indüksiyonu keşfederek elektrik üretimi ve dönüşümünde devrim niteliğinde bir buluş ortaya koydu. 1842’de ise Nanking Antlaşması imzalanarak Çin, Hong Kong’u Britanya’ya devretmek zorunda kaldı.
1862’de Amerikan İç Savaşı’nın en kritik safhalarından biri olan İkinci Bull Run Muharebesi başladı. 1949’da Sovyetler Birliği, Kazakistan’daki Semipalatinsk sahasında ilk atom bombasını (Joe-1) test ederek Soğuk Savaş döneminde güç dengesini değiştirdi.
1950’de Kore Savaşı sürerken İngiliz Milletler Topluluğu kuvvetleri, ABD ordusuna destek için Kore’ye ulaştı. 1966 ise iki farklı gelişmeye sahne oldu: The Beatles, San Francisco’daki Candlestick Park’ta son resmi konserini verdi; aynı gün Mısırlı yazar ve düşünür Seyyid Kutub, siyasi suçlamalar nedeniyle idam edildi.
1997 yılında bugün, günümüzün en büyük dijital platformlarından biri olan Netflix, internet üzerinden DVD kiralama servisi olarak kuruldu. 2005’te ABD tarihinin en yıkıcı doğal afetlerinden biri yaşandı; Katrina Kasırgası, New Orleans başta olmak üzere Gulf Coast bölgesinde büyük yıkıma neden oldu.
Kültür, Sanat ve Spor Alanındaki Gelişmeler
1952’de ünlü besteci John Cage’in “4’33” isimli eseri ilk kez seslendirildi ve müzik dünyasında yeni bir tartışmanın kapısını araladı. 1958’de ABD Hava Kuvvetleri Akademisi Colorado Springs’te açıldı.
2012’de Çin’in Sichuan eyaletindeki bir kömür madeninde meydana gelen patlamada 26 işçi hayatını kaybetti. Aynı gün Londra’da Paralimpik Oyunlar başladı ve spor tarihinde önemli bir yere oturdu.
Doğumlar ve Vefatlar
1 Eylül, ünlü isimlerin doğum ve ölüm tarihleriyle de hatırlanıyor. 1632’de dünyaya gelen John Locke, felsefeye özgürlük ve bireysel haklar üzerine kazandırdığı fikirlerle tarihe geçti. 1915’te doğan Ingrid Bergman, sinema dünyasının unutulmaz yıldızlarından biri oldu. 1920’de cazın be-bop türünün öncülerinden Charlie Parker dünyaya geldi, 1958’de ise müzik tarihinin en önemli figürlerinden Michael Jackson doğdu.
Öte yandan 1982’de doğum gününde hayatını kaybeden Ingrid Bergman’ın ölümü sanat dünyasında büyük yankı uyandırdı. 1975’te İrlanda’nın üçüncü cumhurbaşkanı Éamon de Valera hayatını kaybederken, 1976’da Bangladeş’in ulusal şairi Kazi Nazrul Islam hayata gözlerini yumdu. 2021’de Ed Asner, Jamaikalı yapımcı Lee “Scratch” Perry ve IOC eski başkanı Jacques Rogge vefat eden önemli isimler arasında yer aldı.
1 Eylül’ün Tarihsel Mirası
Bugün, dünya tarihinin en acı ve en umut verici olaylarının aynı anda hatırlandığı bir gün olarak öne çıkıyor. Savaşların, bilimsel keşiflerin, kültürel dönüm noktalarının ve unutulmaz hayat hikâyelerinin kesiştiği bu tarih, insanlığın hafızasında kalıcı bir iz bırakmaya devam ediyor.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım
Bakmadan Geçme
