Suriye'nin Yeniden İnşası 216 Milyar Dolara Mal Olacak

Altyapı En Büyük Zararı Gördü

Dünya Bankası raporuna göre, savaş sırasında en fazla yıkım altyapı sektöründe meydana geldi. Elektrik, su, ulaşım ve sağlık altyapısının büyük bölümü kullanılamaz hale geldi. Toplam fiziksel hasarın yüzde 48’ini altyapı oluşturdu.
Suriye’nin sanayi ve ticaret merkezi konumundaki Halep, başkent Şam’ın kırsal kesimi ve Humus en fazla zarar gören bölgeler olarak öne çıktı. Bu bölgelerde hem binalar hem de üretim tesisleri büyük ölçüde kullanılamaz hale geldi.
Raporda ayrıca, savaş süresince meydana gelen doğrudan fiziksel hasarın toplam tutarının 108 milyar dolar olduğu, bunun 75 milyar dolarının konutlara, 59 milyar dolarının ticari ve kamu binalarına, 82 milyar dolarının ise altyapıya ait olduğu kaydedildi.

Yeniden İnşa Maliyeti Suriye Ekonomisinin 10 Katı

Raporun en çarpıcı bölümlerinden biri, yeniden inşa için gereken finansal büyüklüğün Suriye’nin mevcut ekonomik kapasitesinin çok üzerinde olması. 2024 yılı itibarıyla ülkenin Gayrisafi Yurt İçi Hasılası (GSYH) 21,4 milyar dolar seviyesinde tahmin edilirken, 216 milyar dolarlık yeniden inşa maliyeti bu rakamın yaklaşık 10 katına denk geliyor.
Bu durum, ülkenin kendi kaynaklarıyla yeniden ayağa kalkmasının neredeyse imkânsız olduğunu ve uluslararası yardımların kaçınılmaz hale geldiğini gösteriyor. Dünya Bankası, bu kapsamda uluslararası finans kuruluşlarının, kalkınma ajanslarının ve bölgesel ortakların işbirliğiyle uzun vadeli bir yeniden yapılandırma planı oluşturulması gerektiğini vurguluyor.

Ekonomik Gerileme Derinleşti

Dünya Bankası’nın verilerine göre, Suriye ekonomisi savaş boyunca dramatik bir küçülme yaşadı. 2010–2022 yılları arasında ülkenin reel GSYH’si yüzde 53 oranında azaldı. Savaş öncesi 2011 yılında 67,5 milyar dolar olan nominal GSYH, 2024 itibarıyla 21,4 milyar dolara geriledi.
Ekonomik çöküşle birlikte üretim kapasitesinin daralması, işsizlik oranlarının artması ve enflasyonun kontrolden çıkması ülke genelinde yoksulluğu derinleştirdi. Milyonlarca Suriyeli hâlâ temel hizmetlere, temiz suya ve güvenli barınma koşullarına erişemiyor. Dünya Bankası raporuna göre, bu tablo yalnızca maddi yıkımı değil, insani krizin kalıcılığını da gözler önüne seriyor.

Halep ve Şam Yeniden İnşanın Odak Noktası Olacak

Raporda, yeniden inşa yatırımlarının öncelikle Halep, Şam kırsalı ve Humus bölgelerine yönelmesi gerektiği belirtiliyor. Bu şehirlerin hem stratejik konumları hem de ekonomik potansiyelleri nedeniyle toparlanma sürecinin merkezinde yer alması bekleniyor.
Buna karşın, altyapı yenilenmeden ve temel kamu hizmetleri yeniden inşa edilmeden özel sektörün devreye girmesinin zor olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle Dünya Bankası, yeniden yapılanma sürecinin yalnızca bina onarımıyla sınırlı kalmaması, enerji, eğitim ve sağlık altyapısının da yeniden oluşturulması gerektiğini vurguluyor.

Suriye’nin Geleceği İçin Uluslararası İşbirliği Şart

Dünya Bankası’na göre, savaş sonrası toparlanma sürecinde finansal kaynak kadar politik istikrar ve kurumsal reformlar da belirleyici olacak. Raporda, yeniden inşa sürecinin uluslararası destek olmadan başarıya ulaşamayacağı açıkça belirtiliyor.
Suriye’nin yeniden ayağa kalkması için yalnızca ekonomik değil, sosyal ve yönetişim temelli politikaların da uygulanması gerektiği kaydedildi. Banka, bu sürecin on yıllar sürebileceğini ancak kapsamlı bir planlama ve işbirliğiyle ülkenin yeniden ekonomik canlılığa kavuşabileceğini ifade etti.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım