SGK'dan Erken Emeklilik Fırsatı: 3 Yıl Erken Emekli Olabilirsiniz

Milyonlarca çalışanın ortak hayali olan erken emeklilik, bazı meslek grupları için artık bir hayal değil. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), ağır ve riskli koşullarda çalışanlara özel olarak “Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ)” adı verilen yıpranma payı uygulamasıyla 3 yıla kadar erken emeklilik imkânı tanıyor. Bu uygulama, hem çalışanların prim gün sayılarını artırıyor hem de emeklilik yaşını düşürerek daha erken dinlenme hakkı kazandırıyor.

Fiili Hizmet Süresi Zammı Nedir ve Kimleri Kapsıyor?

SGK mevzuatında “Fiili Hizmet Süresi Zammı” olarak adlandırılan sistem, kamuoyunda daha çok “yıpranma payı” ismiyle biliniyor. Bu uygulama, mesleklerini zorlu ve tehlikeli koşullarda icra eden kişilerin sağlık ve yaşam koşullarına duyulan hassasiyetin bir sonucu olarak düzenlenmiştir.

Madenciler, askerler, polis memurları, sağlık çalışanları ve gazeteciler gibi risk altında çalışan meslek grupları, bu hak kapsamında değerlendirilmektedir. Uygulamanın amacı, bu kişilerin daha fazla yıprandıkları dikkate alınarak çalışma sürelerine ilave prim eklenmesi ve emeklilik yaşlarının belirli bir oranda düşürülmesidir.

Yani bir anlamda bu sistem, hem prim yönünden hem de yaş indirimi bakımından çalışanlara çifte avantaj sağlar.

Yıpranma Payı Nasıl Hesaplanıyor? Avantajlar Neler?

Yıpranma payı, çalışanın yaptığı işin niteliğine göre her yıl için belirli sayıda ek prim günü kazandırır. Bu oran genellikle 60, 90 veya 180 gün olarak hesaplanır.

Bir çalışan, 360 gün çalıştığında; eğer mesleği yüksek risk grubundaysa, bu süreye ek olarak 180 gün daha kazanabilir. Bu sayede hem prim gün sayısı artar hem de emeklilik yaşı düşer.

Örneğin, 20 yıl boyunca yıpranma hakkı bulunan bir işte çalışan bir kişi, her yıl 90 günlük ek prim elde ederse toplamda 1800 gün kazanır. Bu 1800 günün yarısı, yani 900 gün, emeklilik yaşından düşülür. Böylece kişi, yaklaşık 2,5 yıl daha erken emekli olabilir. Yeraltı madenciliği gibi en ağır mesleklerde bu indirim 3 yıla kadar çıkabilmektedir.

En Fazla Yıpranma Payı Hangi Mesleklere Veriliyor?

Yıpranma payında en yüksek oran, yılda 180 gün ek prim hakkı tanınan yeraltı işçilerine aittir. Madencilik sektörü, bu konuda listenin en üst sırasında yer alır. Bu iş kolunda çalışanlar, bir yıl çalıştıklarında 1,5 yıl çalışmış sayılırlar.

Bunun dışında, yılda 90 gün ek prim hakkı verilen meslekler arasında Türk Silahlı Kuvvetleri personeli, polisler, MİT çalışanları, ceza infaz memurları, gazeteciler ve TRT haber çalışanları bulunur. Bu kişiler, hem görevlerinin yüksek riski hem de kesintisiz mesai koşulları nedeniyle bu haktan yararlanırlar.

Yılda 60 gün ek prim hakkı verilen mesleklerde ise sağlık çalışanları öne çıkar. Doktorlar, hemşireler, eczacılar, diş hekimleri, ebe ve hastabakıcılar bu kapsamda yer alır. Ayrıca çimento, cam, döküm ve termik santral işçileri gibi ağır sanayi sektörlerinde çalışanlar da bu haktan faydalanır.

Yıpranma Payı Emeklilik Yaşını Nasıl Etkiliyor?

Yıpranma payının en önemli etkisi, emeklilik yaşını aşağı çekmesidir. SGK, kazanılan fiili hizmet sürelerinin yarısını, en fazla 1080 gün (3 yıl) olacak şekilde yaş haddinden düşer. Bu da çalışanların prim günlerini doldurduklarında daha erken emekli olmalarını sağlar.

Örneğin, 90 günlük yıpranma hakkına sahip bir polis memuru, 20 yıl çalıştığında 1800 gün ek prim kazanır. Bu primin yarısı olan 900 gün, yani yaklaşık 2,5 yıl, emeklilik yaşından düşülür. Bu sistem, çalışanların hem fiziksel hem de psikolojik yıpranma düzeylerinin dikkate alındığı bir sosyal güvenlik modeli olarak öne çıkar.

Ayrıca bu avantaj, sadece emeklilik yaşını düşürmekle kalmaz; emeklilik maaşına da dolaylı olarak katkı sağlar. Çünkü ek prim günleri, toplam prim gün sayısını artırarak emeklilik hesabında pozitif bir etki yaratır.

Erken Emeklilikte Adil Dengenin Adı: Yıpranma Payı

SGK’nın fiili hizmet süresi zammı uygulaması, çalışma koşulları ağır olan sektörlerde adil bir denge sağlamayı amaçlar. Zorlu mesleklerde çalışanlar, diğer meslek gruplarına kıyasla daha yüksek sağlık riski ve fiziksel yıpranma yaşadıkları için bu haktan yararlanır.

Bugün Türkiye’de yaklaşık 45 meslek grubu bu kapsama dahil edilmiştir. Bu sistem sayesinde, milyonlarca çalışan hem erken emeklilik hakkı elde etmekte hem de yıprandıkları yılların karşılığını sosyal güvenlik sisteminden alabilmektedir.

Yıpranma payı, yalnızca bir sosyal hak değil, aynı zamanda insan emeğine duyulan saygının da somut bir göstergesi olarak önemini korumaya devam etmektedir.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım