Pirinçte Bolluk Krizi: Rekor Üretim ve Hindistan'ın Kararı Fiyatları 7 Yılın En Düşük Seviyesine Çekti

Küresel Üretimde Rekor: 541 Milyon Tonluk Arz Piyasayı Sarstı

Pirinç, dünyada buğday ve mısırın ardından en çok tüketilen temel gıda maddesi olma özelliğini taşırken, küresel piyasada yaşanan arz fazlası ticaret dengelerini yeniden şekillendiriyor. Son üç yıldır dalgalı seyreden üretim, 2024 itibarıyla 541 milyon ton gibi tarihi bir seviyeye ulaştı. Bu rekor, fiyatların aşağı yönlü baskılanmasında belirleyici rol oynadı.

Arzın tahminlerin üzerinde gerçekleşmesi, özellikle üretici ülkelerde kâr marjlarını düşürdü. Aynı zamanda ithalatçı ülkelerde maliyetlerin azalmasına yol açarak yeni ticaret stratejilerinin masaya yatırılmasına neden oldu.

Fiyatlar Bir Yılda Yüzde 35 Geriledi: 2017’den Bu Yana En Düşük Seviye

Ekonomim’in aktardığı verilere göre pirinç fiyatları, bir yıl içinde yüzde 35 oranında düşerek ton başına yaklaşık 360 dolar seviyesine kadar geriledi. Bu rakam, 2017’den bu yana görülen en düşük fiyat olarak kayda geçti.

Vadeli işlemler piyasasında da benzer bir tablo var. Chicago Ticaret Borsası’nda ham pirinç vadeli işlemleri sadece son bir ayda yüzde 3,5, yılbaşından bu yana ise yüzde 28 değer kaybetti. Fiyatlar 10.10 dolar/cwt seviyesinde işlem görürken uzmanlar, düşüş trendinin bir süre daha devam edebileceğine dikkat çekiyor.

Hindistan’ın Kararı Piyasayı Değiştirdi: İhracat Açıldı, Arz Katlandı

Fiyat düşüşlerinde en etkili faktörlerden biri de dünyanın en büyük pirinç ihracatçısı olan Hindistan’ın ihracat kısıtlamalarını kaldırması oldu. Hindistan, 2022 yılından bu yana, Rusya-Ukrayna savaşı ve Asya’da yaşanan olumsuz hava koşullarının yarattığı fiyat artışlarını dengelemek amacıyla ihracatına sınırlamalar getirmişti.

2024 yılı itibarıyla ihracat yeniden açıldı. Bu durum, piyasaya aniden yüksek miktarda pirinç girmesine ve arzın daha da artmasına neden oldu. Asya’daki rekor hasatlar da bu tabloyu güçlendirdi.

Coface’ın hazırladığı raporda, Hindistan’ın ihracata dönüşünün fiyatlardaki düşüşü hızlandırdığı belirtilirken, 2026 için yapılan üretim tahminlerinin de yükselişte olması piyasadaki baskının süreceğini gösteriyor.

Fiyatlar 2025 Sonuna Kadar Düşebilir: La Niña Etkisi Bekleniyor

Coface’ın değerlendirmelerine göre, arz fazlasının önümüzdeki iki yıl boyunca devam etmesi muhtemel görünüyor. 2025’in son çeyreğinde La Niña hava olayının yeniden etkili olma ihtimali, pirinç üretiminin artmasına ve küresel stokların yükselmesine yol açabilir.

Raporda, fiyatların 2025 sonuna kadar düşüş eğiliminde kalacağı, 2026 yılında ise son 10 yıldır görülmeyen bir denge seviyesine kavuşabileceği ifade ediliyor. Bu durum, üretici ülkelerde mali baskıyı artırırken, tüketici ülkelerde fiyatların daha istikrarlı olmasını sağlayabilir.

Asya Üretimin Merkezinde, Afrika İthalata Bağımlı

Pirinç, küresel tüketimin yaklaşık yüzde 90’ının Asya kıtasında gerçekleştiği bir ürün. Bu nedenle bölge, hem üretimin hem de ticaretin ana aktörü olmaya devam ediyor. 2024 verilerine göre beş Asya ülkesi, dünya ihracatının yüzde 75’ini karşılıyor. Bu ihracatın yüzde 40’ı tek başına Hindistan tarafından yapılıyor.

Buna karşılık Sahra Altı Afrika ülkeleri pirinç konusunda büyük ölçüde dışa bağımlı durumda. Asya’dan gelen ucuz pirince olan talep arttıkça, kıta ülkeleri fiyat dalgalanmalarından daha fazla etkileniyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım