Nobel Barış Ödülü'nün 2025 sahibi Maria Corina Machado oldu: Nobel Barış Ödülü nasıl belirleniyor?

Venezuela muhalefet lideri Maria Corina Machado, 2025 Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. Norveç Nobel Komitesi tarafından yapılan açıklamada, Machado’nun demokratik değerleri savunmadaki kararlılığı ve barışçıl direniş yoluyla Venezuela halkının haklarını savunma çabaları nedeniyle ödüle hak kazandığı bildirildi.

Komite: “Demokratik Mücadeleye İlham Verdi”

Norveç Nobel Komitesi, 10 Ekim 2025 tarihinde yaptığı duyuruda, Maria Corina Machado’nun ödüle layık görülme gerekçesini şu ifadelerle açıkladı:

“Maria Corina Machado, demokratik ilkeleri savunma konusundaki kararlılığı ve barışçıl yollarla halkının haklarını koruma çabalarıyla, sadece Venezuela’da değil, dünya genelinde demokratik mücadeleye ilham vermiştir”

Venezuela’da Muhalefetin Sembolü

Machado, uzun yıllardır Venezuela’da demokratik reformları savunan ve mevcut yönetimin baskıcı politikalarına karşı çıkan isimler arasında yer alıyor. 2025 yılı boyunca uluslararası kamuoyunun dikkatini çeken açıklamaları ve seçim sürecine dair tutumu, Nobel Komitesi tarafından “barışçıl direnişin sembolü” olarak nitelendirildi.

Ödül Töreni Oslo’da Yapılacak

Nobel Barış Ödülü, Alfred Nobel’in vasiyeti doğrultusunda her yıl 10 Aralık’ta Oslo’da düzenlenen törenle takdim ediliyor. Maria Corina Machado’nun ödülünü Oslo Belediye Binası’nda düzenlenecek resmi törenle alması bekleniyor.

Nobel Barış Ödülü Nasıl Belirleniyor? Komite Süreci, Kriterler ve Tartışmalı Kararlar

Nobel Barış Ödülü’nün bu yılki sahibi, Norveç’in başkenti Oslo’da düzenlenecek törenle açıklanacak. Alfred Nobel’in vasiyeti doğrultusunda 1901 yılından bu yana verilen ödül, uluslararası barışa katkı sağlayan kişi veya kuruluşlara takdim ediliyor. Ödül süreci, adaylık kriterlerinden komite yapısına kadar birçok yönüyle dikkat çekiyor.

Ödül Süreci ve Takvim

Nobel Barış Ödülü, her yıl Aralık ayında Alfred Nobel’in ölüm yıldönümünde düzenlenen törenle sahiplerine sunuluyor. Barış ödülü, diğer Nobel ödüllerinden farklı olarak İsveç yerine Norveç’te veriliyor. Bu yılki ödül töreni 10 Aralık 2025 tarihinde Oslo’da gerçekleştirilecek.

Komite Üyeleri ve Seçim Süreci

Ödül sahibini belirleyen komite, Norveç Parlamentosu tarafından seçilen beş üyeden oluşuyor. Mevcut komite üyeleri arasında Jørgen Watne Frydnes, Asle Toje, Anne Enger, Kristin Clemet ve Gry Larsen yer alıyor. Komite sekreterliğini ise Kristian Berg Harpviken yürütüyor. Harpviken, oylamaya katılmamakla birlikte değerlendirme sürecine katkı sağlıyor.

Adaylık Kriterleri ve Değerlendirme

Nobel Barış Ödülü için aday gösterme hakkı, ulusal hükümet üyeleri, üniversite profesörleri ve önceki ödül sahipleri gibi belirli kişi gruplarına tanınmış durumda. Adaylar, Alfred Nobel’in vasiyetinde yer alan şu ilkelere göre değerlendiriliyor:

“Milletler arasında kardeşliği teşvik eden, orduların azaltılması veya kaldırılması için çalışan, barış kongrelerinin düzenlenmesini ve yaygınlaştırılmasını sağlayan kişi veya kuruluşlar”

Komite, adayları önce daraltılmış bir listeye indiriyor, ardından uzman raporları doğrultusunda nihai değerlendirmeyi yapıyor. Oylama sonucunda basit çoğunlukla karar alınıyor ve bu karar temyize açık olmuyor.

Ödül İçeriği

Nobel Barış Ödülü’nü kazanan kişi veya kuruluş, özel tasarımlı bir madalya, diploma ve 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,8 milyon dolar) tutarında para ödülü ile onurlandırılıyor. Barış ödülüne ait madalya, Norveçli heykeltıraş Gustav Vigeland tarafından tasarlanmış olup Alfred Nobel’in farklı bir portresini taşıyor.

Geçmişteki Tartışmalı Kararlar

Ödül tarihinde bazı kararlar kamuoyunda tartışmalara yol açtı. 1973 yılında Henry Kissinger ve Le Duc Tho’ya verilen ödül, Vietnam Savaşı’nın devam ettiği bir dönemde gerçekleştiği için eleştirildi. Le Duc Tho ödülü reddederken, Kissinger ödül törenine katılmadı. 1993 yılında Nelson Mandela ile Frederik Willem de Klerk’e verilen ortak ödül de kamuoyunda farklı yorumlara neden oldu.

Mahatma Gandhi ise beş kez aday gösterilmesine rağmen ödüle layık görülmedi. Komite belgelerine göre, Gandhi’nin ölüm yılı olan 1948’de ödül verilmesi planlanmış ancak çeşitli siyasi gerekçelerle bu gerçekleşmemiştir.