Malatya'nın Kürtçe İsmi Nedir?

Doğu Anadolu Bölgesi’nin önemli şehirlerinden biri olan Malatya, tarihi, kültürel ve ekonomik yönleriyle dikkat çeken bir merkezdir. Farklı uygarlıkların hâkimiyet kurduğu bu şehir, yüzyıllar boyunca çeşitli isimlerle anılmıştır. Malatya’nın sadece Türkçe değil, bölgedeki etnik ve kültürel çeşitliliğin bir sonucu olarak farklı dillerde de adlandırmaları bulunur. Bunlardan biri de Kürtçe ismidir. Peki, Malatya’nın Kürtçe ismi nedir ve bu isim hangi kökene dayanmaktadır?

Malatya’nın Kürtçe Adı ve Anlamı

Malatya, Kürtçe’de genellikle “Meletî” adıyla bilinir. Bu isim, şehrin tarih boyunca aldığı isimlerden türetilmiş bir formdur. “Meletî” ifadesi, Roma döneminde kullanılan “Melitene” ve Arap kaynaklarında geçen “Malatiyye” adının Kürtçe telaffuzuna dayanmaktadır. Kürt halkı yüzyıllardır bu adı kullanarak şehri kendi dilinde ifade etmektedir. Meletî kelimesi, hem şehrin köklü geçmişine hem de bölgedeki halkların kültürel belleğine işaret eden bir tanımlama olarak günümüzde de yaşamaya devam etmektedir.

Tarihsel Süreçte Malatya’nın Eski İsimleri

Malatya’nın Kürtçe ismini anlamak için şehrin tarihsel isimlerine de bakmak gerekir. Hititler döneminde “Melid” veya “Meliddu” adıyla anılan bu şehir, Asur ve Urartu kayıtlarında da benzer şekillerde geçmiştir. Roma İmparatorluğu döneminde ise “Melitene” adı yaygın olarak kullanılmıştır. Arapların Anadolu’ya gelişiyle birlikte şehir “Malatiyye” olarak anılmaya başlanmıştır. Bu isim, hem Osmanlı hem de Selçuklu belgelerinde yer alarak Türkçede Malatya şeklinde günümüze ulaşmıştır. Kürtçe’de kullanılan “Meletî” ifadesi de bu tarihsel isimlerin bir yansımasıdır.

Kürtçe İsimlerin Halk Kültüründeki Yeri

Kürtçe isimler, yalnızca coğrafi bir adlandırma değil, aynı zamanda halkın aidiyet duygusunu da yansıtır. Malatya için kullanılan “Meletî” adı da halk kültüründe önemli bir yer edinmiştir. Özellikle dengbêj geleneğinde söylenen şarkılarda, halk edebiyatında ve sözlü kültürde bu isme sıkça rastlanır. Halk arasında kullanılan bu isim, şehrin resmi adından farklı olsa da kültürel kimliğin önemli bir parçası olarak yaşamaya devam etmektedir.

Malatya İsminin Günümüzdeki Kullanımı

Bugün resmi kayıtlarda ve haritalarda “Malatya” adı geçse de halk arasında Kürtçe ismi “Meletî” hâlâ kullanılmaktadır. Özellikle Kürt nüfusun yoğun olarak yaşadığı bölgelerde bu isim gündelik yaşamın bir parçası halindedir. Şiirlerde, şarkılarda ve sohbetlerde kullanılan “Meletî” adı, hem şehrin köklü tarihini hem de kültürel çeşitliliğini canlı tutmaktadır. Bu durum, Malatya’nın çok kültürlü yapısının bir göstergesi olarak da değerlendirilebilir.

Kürtçe İsimlerin Tarihi Kimlikteki Önemi

Bir şehrin farklı dillerdeki isimleri, o yerin tarih boyunca farklı kültürlerin etkisi altında olduğunun kanıtıdır. Malatya’nın Kürtçe ismi olan “Meletî”, sadece bir coğrafi tanım değil, aynı zamanda bölgedeki Kürt halkının tarih boyunca yaşadığı aidiyetin de göstergesidir. Bu isim, şehirle halk arasında güçlü bir bağ kurarak kültürel çeşitliliğin zenginliğini ortaya koymaktadır.

Malatya’nın Kürtçe ismi “Meletî”, şehrin tarihsel yolculuğunun ve kültürel zenginliğinin önemli bir parçasıdır. Hem eski dönemlerden gelen isimlerin bir devamı hem de halkın hafızasında yaşatılan bir değer olarak Malatya’nın kimliğinde önemli bir yer tutmaktadır.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım