Malatya'da Köylülerin Şaşırtıcı Kayısı Gelenekleri

Malatya, yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın da en önemli kayısı üretim merkezlerinden biri olarak biliniyor. Ancak kayısının bu topraklardaki önemi sadece ekonomik değil, kültürel anlamda da çok derin bir yere sahip. Malatya’nın köylerinde kayısıyla ilgili öyle gelenekler var ki, bölgeyi ziyaret edenleri hayrete düşürüyor.

Kayısı Hasadı Öncesi Hazırlıklar

Malatya köylerinde kayısı hasadı yalnızca tarımsal bir faaliyet olarak değil, aynı zamanda bir şenlik havasında karşılanır. Hasattan günler önce aileler ve komşular bir araya gelerek imece usulü hazırlık yapar. Serilecek çarşaflar, kasalar ve kurutmalık alanlar hazırlanır. Çocuklar bile bu hazırlıklara katılır, büyüklerinden öğrendikleri geleneksel yöntemleri uygular. Bu süreç, köylerde dayanışmayı güçlendirir ve kayısı hasadı adeta köy halkının ortak bir bayramı haline gelir.

Kayısının Toplanma Töreni

Hasat zamanı geldiğinde sabahın erken saatlerinde köylüler bahçelere çıkar. İlk gün yapılan toplama işlemine özel bir anlam yüklenir. Köylüler, yılın bereketli geçmesi için dualar eder ve ilk kayısı dallardan özenle toplanır. Bazı köylerde, ilk toplanan kayısılar misafirlere ikram edilerek “bereket paylaşılırsa artar” inancı sürdürülür. Bu gelenek, Malatya köylerinde kayısının yalnızca bir meyve değil, aynı zamanda bir bereket sembolü olduğunun göstergesidir.

Kayısı Kurutma Şenlikleri

Kayısının toplandıktan sonraki en önemli süreci kurutma aşamasıdır. Köylerde kadınlar ve çocuklar kayısıları tek tek kesip güneşe serer. Bu süreçte kayısının rengi ve tadının korunması için nesilden nesile aktarılan özel yöntemler uygulanır. Bazı köylerde kurutmalık alanlarda toplu şenlikler düzenlenir, komşular bir araya gelip türküler söyler, sohbet eder. Böylece kayısı kurutma işlemi sadece bir iş değil, aynı zamanda sosyal bir etkinliğe dönüşür.

Kayısıyla İlgili İnançlar ve Ritüeller

Kayısının Malatya halkı için kutsal bir anlamı da vardır. Bazı köylerde, kayısı ağaçlarının dallarına bereket getirmesi için bez parçaları bağlanır. Ayrıca kurak geçen yıllarda yağmur duası yapılırken kayısı dallarından oluşan süsler hazırlanır. Köylüler, kayısının bereketinin aynı zamanda aile yaşamına da yansıdığına inanır. Bu nedenle kayısıyla ilgili ritüeller, tarımsal üretimin ötesinde kültürel bir miras olarak sürdürülür.

Kayısının Sosyal Hayattaki Yeri

Malatya köylerinde kayısı yalnızca sofralara tat katmaz, aynı zamanda sosyal ilişkilerin güçlenmesine de vesile olur. Hasat zamanı şehir dışından gelen akrabalar köylerine döner, aileler yeniden bir araya gelir. Kayısının bolluğu, düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde sofraların en önemli ikramı olur. Bu gelenekler, kayısının Malatya’da yalnızca ekonomik değil, kültürel bir bağ oluşturduğunu kanıtlar.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım