Malatya Arguvan İsmi Nereden Gelir?

Arguvan’ın İsminin Tarihsel Kökeni

Malatya’nın kuzeyinde yer alan Arguvan, köklü bir geçmişe sahip olan ve adının nereden geldiği üzerine çeşitli görüşler bulunan bir ilçedir. İlçenin isminin kökeniyle ilgili farklı rivayetler vardır. Bunlardan en çok kabul göreni, Arguvan adının Farsça kökenli “arğuvan” kelimesinden geldiğidir. Arğuvan, pembe ve mor arasında bir renge sahip olan, özellikle ilkbaharda açan arğuvan ağacını ifade eder. Bu görüşe göre, geçmişte bölgede bu ağaçların yoğun olarak bulunması, yerleşim yerine de adını vermiştir. Doğal bitki örtüsünde yer alan bu ağaçların hem kültürel hem de görsel açıdan bölgeye kattığı değer, ismin kalıcı hale gelmesini sağlamıştır.

Osmanlı Döneminde Arguvan’ın Adı

Tarihsel belgeler incelendiğinde, Osmanlı arşivlerinde Arguvan’ın farklı şekillerde kayıtlara geçtiği görülmektedir. Osmanlı tahrir defterlerinde bu bölgeye “Arguvan” veya “Erguvan” şeklinde atıflar yapılmıştır. Osmanlı döneminde bu tür isimler çoğu zaman bölgenin doğal özelliklerinden veya coğrafi yapısından etkilenerek verilirdi. Arguvan isminin de bu dönemde yaygın olarak kullanıldığı, zamanla halk arasında kalıplaşarak günümüze kadar geldiği düşünülmektedir. Osmanlı kayıtları, bölgenin sadece tarım ve hayvancılıkla değil, aynı zamanda kültürel bir merkez olarak da öne çıktığını göstermektedir.

Arguvan İsmi Üzerine Farklı Görüşler

Arguvan isminin kökenine dair bir başka görüş ise bölgedeki yerleşim yapısı ve halk kültürüne dayandırılır. Bazı araştırmacılar, Arguvan kelimesinin eski Türkçe’de “yerleşim alanı” ya da “yüksekçe yer” anlamında kullanıldığını belirtmektedir. İlçenin coğrafi yapısı incelendiğinde, dağlarla çevrili yüksek rakımlı bir bölgede kurulduğu görülmektedir. Bu nedenle, Arguvan adının sadece bitki örtüsünden değil, aynı zamanda coğrafi konumundan da esinlenmiş olabileceği ifade edilmektedir.

Arguvan Adının Kültürel Yansımaları

Arguvan ismi, sadece coğrafi ya da tarihsel bir anlam taşımakla kalmamış, aynı zamanda kültürel bir kimliğe dönüşmüştür. Bugün Türkiye’nin dört bir yanında bilinen “Arguvan Türküleri”, bu adın en önemli yansımasıdır. Türkülerdeki hüzünlü ezgiler, uzun havalar ve sözlü kültür ürünleri, Arguvan’ın adını bir marka haline getirmiştir. İlçede düzenlenen Arguvan Türkü Festivali de bu ismin kültürel anlamda pekişmesine katkıda bulunmaktadır. Arguvan adı, artık sadece bir yerleşim yerini değil, aynı zamanda bir müzik ve kültür geleneğini ifade eden sembolik bir değer taşımaktadır.

Arguvan İsminin Günümüzdeki Önemi

Günümüzde Arguvan adı, hem tarihsel hem de kültürel anlamda Malatya’nın en çok bilinen ilçelerinden biri olmasını sağlamaktadır. İlçenin adı, geçmişten günümüze aktarılan kültürel mirasın korunması açısından büyük bir anlam taşır. Özellikle yöre türkülerinde Arguvan’ın sık sık anılması, ismin sadece yerel ölçekte değil ulusal ölçekte de bilinir hale gelmesine yol açmıştır. Böylece Arguvan adı, hem tarihi kökenleri hem de kültürel zenginlikleriyle yaşatılmaya devam etmektedir.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım