İran Ekonomisinde Yeni Dönem: Riyalden Dört Sıfır Atılıyor

İran Meclisi Tarihi Karara Onay Verdi

İran ekonomisinde uzun süredir tartışılan önemli bir adım resmen hayata geçiriliyor. İran Meclisi, ulusal para birimi riyalden dört sıfırın kaldırılmasını öngören yasa tasarısını onayladı. Alınan bu karar, ülkenin para biriminde köklü bir reform anlamına geliyor. Dolar karşısında yıllar içinde ciddi değer kaybı yaşayan İran riyali, özellikle son dönemde yaşanan ekonomik yaptırımlar ve yüksek enflasyon nedeniyle halkın günlük yaşamında kullanımı giderek zorlaşan bir hale gelmişti. Hükûmet, bu reformla birlikte hem finansal işlemleri kolaylaştırmayı hem de para birimine olan güveni yeniden inşa etmeyi hedefliyor.

Riyalin Değer Kaybı Reformu Kaçınılmaz Hale Getirdi

İran riyali, özellikle son 10 yılda dolar karşısında ciddi bir değer kaybı yaşadı. Ekonomik yaptırımlar, döviz rezervlerindeki azalma ve yüksek enflasyon oranları, para biriminin istikrarını derinden sarstı. Bu durum, halkın günlük işlemlerinde büyük meblağların yazıldığı karmaşık hesaplamalara neden oldu. Market alışverişlerinden bankacılık işlemlerine kadar birçok alanda sıfırların fazlalığı hem bireyleri hem de kurumları zor durumda bırakıyordu. İran yönetimi, bu karmaşıklığı gidermek için para biriminden sıfır atma planını uzun süredir gündeminde tutuyordu. Nihayet bu plan, meclisin aldığı kararla resmileşti ve yasalaştı.

Yeni Para Birimi ve Geçiş Süreci Başlıyor

Kabul edilen düzenlemeye göre, mevcut 10 bin riyal, yeni para biriminde 1 riyale eşit olacak. Bu dönüşümün sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için 3 yıllık bir geçiş süreci öngörülüyor. Bu dönemde eski ve yeni para birimleri birlikte tedavülde olacak, vatandaşlara yeni sisteme uyum sağlamaları için zaman tanınacak. İran Merkez Bankası, bu süreçte yeni banknot ve madeni paraların dağıtımını kademeli olarak gerçekleştirecek. Bu adımın, piyasada işlem kolaylığı sağlaması ve özellikle nakit kullanımında büyük bir rahatlama yaratması bekleniyor.

Eski Banknotlar Kademeli Olarak Tedavülden Kalkacak

Para reformunun en önemli unsurlarından biri de eski banknot ve madeni paraların tedavülden kaldırılması olacak. Geçiş dönemi boyunca iki para birimi bir arada kullanılabilecek ancak üç yılın sonunda eski riyaller tamamen piyasadan çekilecek. Bu uygulamanın hem bankacılık sistemi hem de ticari işletmeler açısından ciddi bir dönüşüm gerektireceği belirtiliyor. Merkez Bankası, yeni para birimine geçiş sürecinde halkın mağdur olmaması için bilgilendirme kampanyaları düzenlemeyi planlıyor. Ayrıca dijital ödeme sistemlerinin de yeni para birimine uyumlu hale getirilmesi için hazırlıklar sürüyor.

Yasa Tasarısı Mecliste Yoğun Tartışmalara Neden Oldu

İran resmi haber ajansına göre, söz konusu yasa tasarısı Meclis’te oldukça hararetli tartışmalara sahne oldu. Anayasayı Koruyucular Konseyi’nin tasarıya yönelik bazı itirazları meclis genel kurulunda görüşüldü. Oylamada 263 milletvekilinden 144’ü “evet”, 108’i “hayır” ve 3 milletvekili ise “çekimser” oy kullandı. Reformun destekçileri, bu değişikliğin para birimini güçlendireceğini ve halkın günlük hayatında büyük kolaylıklar sağlayacağını savunurken, karşı çıkanlar ise yapısal ekonomik sorunlar çözülmeden bu adımın kalıcı bir iyileşme getirmeyeceği görüşünü dile getirdi. Buna rağmen yasa, çoğunluğun onayıyla kabul edilerek yürürlüğe girdi.

Ekonomik İyileşme İçin Sembolik Bir Adım

Uzmanlar, riyalden sıfır atılmasının ekonomik sorunları tek başına çözmeyeceğini ancak sembolik açıdan önemli bir adım olduğunu belirtiyor. Bu hamle, halkın para birimine olan güvenini artırmayı ve ekonomik istikrar için psikolojik bir zemin oluşturmayı amaçlıyor. Ayrıca uluslararası ticarette de daha sade hesaplamaların yapılabilmesi, İran ekonomisinin dış dünyayla entegrasyonunu kolaylaştırabilir. Geçiş sürecinin başarıyla tamamlanması halinde, İran’ın para politikasında yeni bir dönem başlayacak.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım