Geçiş Garantileri Nedeniyle Karayolları Bütçesinde Büyük Açık Oluştu

Kamu-Özel İşbirliği modeliyle hayata geçirilen yol, köprü ve tünel projelerine verilen geçiş garantileri, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün mali dengesini ciddi biçimde zorladı. 2025 yılına yüz milyarlarca liralık bütçeyle başlayan kurum, yıl bitmeden ödenek sınırını aşarak dikkat çeken bir harcama tablosu ortaya koydu. Resmi veriler, garanti ödemelerinin kamu bütçesi üzerindeki yükünü bir kez daha gözler önüne serdi.

Karayolları Genel Müdürlüğü Bütçesi Erken Tükendi

Karayolları Genel Müdürlüğü’ne 2025 yılı için 349 milyar 452 milyon 370 bin liralık bütçe tahsis edildi. Ancak yıl boyunca yapılan yoğun harcamalar, bu kaynağın yeterli olmadığını ortaya çıkardı. Kurum, henüz yılın on birinci ayında bütçe sınırını aşarak ödenek üstü harcama gerçekleştirdi. Ocak-Kasım döneminde toplam harcama 354 milyar 105 milyon 918 bin liraya ulaştı. Bu rakam, yıl başında belirlenen bütçenin 4 milyar 653 milyon 548 bin lira üzerinde gerçekleştiğini gösterdi. Mali disiplin açısından dikkat çeken bu tablo, özellikle garanti ödemelerinin bütçe üzerindeki etkisini yeniden gündeme taşıdı.

Aylık Harcamalarda Rekor Seviyeler Görüldü

Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yıl içindeki harcamaları incelendiğinde, bazı aylarda olağanüstü yüksek tutarların kayda geçtiği görüldü. Ekim ayı, 64 milyar 798 milyon 708 bin liralık harcamayla yılın en yüksek giderinin gerçekleştiği dönem oldu. Yılın ilk iki ayında yapılan harcama 46 milyar 862 milyon lira olarak kaydedilirken, Mart ve Nisan aylarında bu tutar 64 milyar 49 milyon liraya yükseldi. Mayıs ve Haziran aylarında 52 milyar 319 milyon lira, Temmuz ve Ağustos aylarında ise 69 milyar 310 milyon liralık kaynak kullanıldı. Eylül ve Ekim aylarını kapsayan dönemde harcama 87 milyar 898 milyon liraya ulaştı. Kasım ayında yapılan 33 milyar 664 milyon liralık giderle birlikte toplam harcama, bütçenin aşılmasına neden oldu.

Kamu Özel İşbirliği Modeli Bütçede Karadelik Oluşturdu

Kamu-Özel İşbirliği modeliyle yapılan projelerde verilen geçiş garantileri, Karayolları bütçesindeki en büyük yüklerden biri olarak öne çıktı. Kullanım sayıları beklenen seviyelere ulaşmayan yol ve köprüler için müteahhitlere yapılan garanti ödemeleri, kamunun kasasından yüksek tutarların çıkmasına yol açtı. Uzman değerlendirmelerine göre, bu projeler nedeniyle oluşan mali yük yalnızca kısa vadeyle sınırlı kalmadı ve gelecek yılların bütçelerini de doğrudan etkiler hale geldi. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün bütçesinde oluşan açığın temel nedenlerinden biri olarak bu garanti ödemeleri gösterildi.

Gelecek Yıllara Yüklenen Büyük Mali Taahhütler

Geçiş garantilerinin etkisi yalnızca 2025 yılıyla sınırlı değil. 2026 yılı bütçesinde, KÖİ modeliyle yapılan yol ve köprülerde gerçekleşmeyen geçişler için müteahhitlere ödenmek üzere 101 milyar 300 milyon liralık kaynak ayrıldı. Bu rakam, önümüzdeki dönemde de bütçe üzerindeki baskının devam edeceğine işaret etti. Ocak 2018 ile Haziran 2025 arasındaki dönemde, bu projeler için kamu kaynaklarından çıkan toplam tutarın 228 milyar 900 milyon liraya ulaştığı hesaplandı. Bu durum, geçiş garantilerinin uzun vadeli mali sonuçlarını daha görünür hale getirdi.

Kamu Kaynaklarının Kullanımı Tartışma Yarattı

Ortaya çıkan veriler, kamu kaynaklarının etkin kullanımı konusunda yeni tartışmaları beraberinde getirdi. Yüksek tutarlı garanti ödemeleri nedeniyle Karayolları Genel Müdürlüğü’nün bütçesinin kısa sürede tükenmesi, kamu maliyesinde sürdürülebilirlik sorusunu gündeme taşıdı. Özellikle vatandaşın geleceğe yönelik vergi yükü ve bütçe dengeleri üzerindeki etkiler, ekonomi çevrelerinde yakından izlenmeye başladı. Karayolları’nın harcama tablosu, Kamu-Özel İşbirliği projelerinin maliyet-fayda dengesinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğine işaret eden somut bir örnek olarak öne çıktı.