DSÖ, 'Kuş Gribi İnsanlara Sıçrayabilir ve Küresel Sağlık Riskini Artırabilir'

Bilim insanları, uzun süredir H5N1 kuş gribinin potansiyel olarak insanlara geçerek ciddi sağlık krizleri yaratabileceği konusunda dikkat çekiyor. Yeni yapılan araştırmalar, bu virüsün insanlarda hızla yayılabileceğini ve müdahale süresinin çok sınırlı olduğunu ortaya koyuyor. Özellikle 10 vaka sınırına ulaşıldığında salgının kontrol edilemez bir hale geldiği belirtiliyor. Uzmanlar, bu virüsün yalnızca hayvan popülasyonunda değil, insan topluluklarında da hızlı yayılım gösterebileceğini vurguluyor.

Virüsün Mevcut Durumu

H5N1 virüsü, Güney ve Güneydoğu Asya’da uzun süredir yerleşik durumda bulunuyor ve zaman zaman insanlara bulaşıyor. 2003 yılından bu yana, 25 ülkede bildirilen 990 insan vakasının yaklaşık yarısı ölümle sonuçlandı. Virüsün etkisi sadece insanlarla sınırlı kalmıyor; Amerika Birleşik Devletleri’nde 180 milyondan fazla kuşu etkilerken, 18 eyalette 1000’den fazla süt sığırı sürüsüne de bulaştı. Hindistan’da ise Ocak ayında bir yaban hayatı kurtarma merkezinde üç kaplan ve bir leopar, virüs nedeniyle hayatını kaybetti.

Müdahale Penceresi Ne Kadar Dar

Ashoka Üniversitesi araştırmacıları Philip Cherian ve Gautam Menon, H5N1 salgınının insanlarda nasıl ilerleyebileceğini ve hangi önlemlerin etkili olabileceğini modellediler. Araştırmada, vaka sayısı iki ile on arasında olduğunda salgının yayılma ihtimalinin dramatik biçimde arttığı görüldü. Sadece iki vaka tespit edildiğinde hızlı hane karantinası ile salgın büyük oranda durdurulabiliyor. Ancak vaka sayısı ona ulaştığında virüs çok daha geniş topluluklara yayılabiliyor ve kontrol imkânı ciddi şekilde azalıyor.

Simülasyonlar ve Yayılım Dinamikleri

Araştırmacılar, çalışmayı Hindistan’ın kümes hayvancılığı merkezi olan Tamil Nadu eyaletindeki Namakkal bölgesine göre simüle etti. 9 bin 667 kişilik bir köy modeli üzerinden virüsün iş yerlerinden hanelere, okullara ve sosyal alanlara nasıl yayıldığı izlendi. Sonuçlar, kuş itlafının virüs insanlara sıçramadan önce etkili olduğunu, insan bulaşması başladıktan sonra ise zamanlamanın kritik rol oynadığını ortaya koydu. Enfekte kişilerin izolasyonu ve hanelerin karantinaya alınması, virüsün ikincil aşamada durdurulmasına yardımcı olabiliyor; ancak üçüncü derece enfeksiyonlar başladığında, sadece sert önlemler salgını kontrol altında tutabiliyor.

Hazırlıklar ve Gelecek Senaryoları

Emory Üniversitesi’nden virolog Seema Lakdawala, H5N1 insanlarda başarılı olursa bunun Covid-19’dan ziyade 2009 domuz gribi pandemisine benzer etkiler yaratabileceğini belirtiyor. Mevcut antiviraller ve stoklanmış aşı adayları, influenza pandemisine karşı hazırlıklı olunduğunu gösteriyor. Uzmanlar, H5N1’in mevcut grip türleriyle birleşmesi durumunda öngörülemeyen salgınlar meydana gelebileceği konusunda uyarıyor. Hindistanlı araştırmacılar, simülasyonların gerçek zamanlı güncellemelerle salgının ilk saatlerinde hangi önlemlerin kritik olduğunu belirlemeye yardımcı olabileceğini ifade ediyor.

Küresel Sağlık İçin Alarm Sinyali

Araştırmalar, H5N1 virüsünün insan sağlığı üzerindeki tehditlerini net biçimde ortaya koyuyor. Küresel sağlık otoriteleri, erken müdahale ve hızlı izolasyon önlemlerinin salgının kontrolü açısından hayati önem taşıdığını belirtiyor. Virüsün yayılım dinamikleri, yalnızca ulusal değil, uluslararası önlemler alınmasının gerekliliğini de vurguluyor. Bilim insanları, salgın senaryolarının önceden planlanması ve hızlı uygulamaya konulmasının, küresel sağlık krizlerini önlemek için kritik olduğunu ifade ediyor.