Bingöllüler Kürt mü Zaza mı?

Bingöl’ün Etnik Yapısına Genel Bakış

Doğu Anadolu Bölgesi’nin önemli şehirlerinden biri olan Bingöl, tarih boyunca farklı kültürlere ve topluluklara ev sahipliği yapmıştır. Şehirdeki etnik yapının en çok tartışılan yönlerinden biri ise Bingöllülerin Kürt mü yoksa Zaza mı olduğudur. Bu tartışma, yalnızca kimlik meselesi olarak değil, aynı zamanda dil, kültür ve tarih boyutlarıyla da ele alınmaktadır. Bingöl’ün yerleşim yapısı incelendiğinde hem Kürtlerin hem de Zazaların şehirde önemli ölçüde varlık gösterdiği, hatta birçok ilçede bu iki kimliğin iç içe yaşadığı görülmektedir.

Zazaların Bingöl’deki Varlığı

Zazalar, Bingöl’ün özellikle kırsal kesimlerinde yoğun olarak yaşayan topluluklardan biridir. Genellikle Zazaca konuşulan köy ve ilçeler, şehrin kültürel dokusuna farklı bir renk katmaktadır. Zaza nüfusunun en çok yoğunlaştığı bölgeler arasında Solhan, Kiğı, Yayladere ve Adaklı gibi ilçeler öne çıkmaktadır. Zazalar, dil açısından Kürtçe’den farklı bir lehçeye sahip olup, kültürel olarak da kendilerine özgü gelenek ve görenekleriyle bilinmektedir. Düğünlerden halk müziğine kadar birçok alanda Zaza kültürünün izleri Bingöl’ün günlük yaşamında açıkça görülmektedir.

Kürtlerin Bingöl’deki Etkisi

Bingöl’ün merkez ilçesi ve çevresinde Kürt nüfusunun daha yoğun olduğu bilinir. Genellikle Kurmanci lehçesini konuşan Kürtler, şehirde sosyal hayatın, ticaretin ve siyasetin önemli bir parçasını oluşturur. Genç, Karlıova ve Bingöl Merkez ilçelerinde Kürt nüfusunun ağırlığı dikkat çeker. Kürt kültürü, şehrin halk oyunlarında, yemeklerinde ve toplumsal yapısında önemli bir rol oynamaktadır. Bingöl’deki Kürt topluluğu, bölgenin hem kültürel zenginliğini artırmakta hem de siyasi ve sosyal hayatta belirleyici bir etken olarak öne çıkmaktadır.

Ortak Kültürel Paylaşım ve İç İçe Geçmişlik

Her ne kadar Bingöl’de Kürtler ve Zazalar ayrı kimliklere sahip topluluklar olsa da, yüzyıllar boyunca aynı coğrafyada yaşamaları, onları kültürel açıdan birbirine yakınlaştırmıştır. Akrabalık bağları, ticaret, sosyal hayat ve göç hareketleri, bu iki topluluğun birbirleriyle sıkı ilişkiler kurmasına neden olmuştur. Özellikle şehir merkezinde Kürtçe ve Zazaca’nın yanı sıra Türkçe de günlük yaşamda yaygın şekilde kullanılmakta, böylece çok dilli bir ortam ortaya çıkmaktadır. Bingöl’ün düğünlerinde hem Kürt müzikleri hem de Zaza ezgileri çalınmakta, bu da şehrin çok kültürlü yapısının canlı bir göstergesi olmaktadır.

Bingöl’ün Kimlik Çeşitliliği

Bingöllüler için “Kürt mü Zaza mı?” sorusu aslında kesin bir ayrımı değil, şehrin çeşitliliğini yansıtmaktadır. Hem Kürt hem de Zaza toplulukları Bingöl’ün ayrılmaz birer parçasıdır. Bu durum, kentin sosyal yapısına zenginlik kazandırırken, kültürel açıdan da önemli bir değer taşır. Bingöl, yalnızca bu iki topluluğa değil, tarih boyunca farklı kültürlere de ev sahipliği yapmış bir şehir olarak çok katmanlı bir kimliğe sahiptir. Bugün Bingöl’de yaşayan insanlar, kendilerini Kürt veya Zaza kimliğiyle tanımlayabilmekte; kimi aileler ise her iki toplulukla da bağlarını sürdürebilmektedir.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım