Yıllardır Söylenen 'Balıkla Süt Zehirler' Sözü Doğru mu? Bilim Son Noktayı Koydu!

Bilimsel araştırmalar ne diyor?

Beslenme ve gıda bilimi alanında yapılan çalışmalar, balık ve süt ürünlerinin birlikte tüketiminin doğrudan bir zehirlenme etkisi yaratmadığını ortaya koyuyor. Tıp literatüründe bu iki gıdanın birleşiminden kaynaklanan özel bir toksik etkileşim ya da kimyasal reaksiyon saptanmadı. Ancak kişisel alerjiler ve intoleranslar bu noktada belirleyici rol oynayabiliyor.

Balık, yüksek protein ve omega-3 yağ asidi içeriğiyle insan sağlığı için önemli bir besin. Süt ve süt ürünleri ise kalsiyum, fosfor ve B12 vitamini bakımından zengin. Her iki gıda da kendi başına oldukça besleyici olduğu gibi, birlikte tüketildiklerinde vücuda farklı faydalar da sağlayabiliyor. Bu nedenle bilim insanları, balık ve süt ürünlerinin karıştırılmasının zararlı değil; aksine dengeli bir protein kaynağı yaratabileceğini belirtiyor.

Alerji ve intolerans kaynaklı riskler

Her ne kadar bilimsel olarak zararlı olmadığı kanıtlansa da bazı bireyler için balık ve süt ürünleri alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Balık alerjisi, özellikle çocukluk döneminde başlayabilen ve bazen ömür boyu sürebilen bir durumdur. Ciltte kızarıklık, döküntü, mide bulantısı, nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Süt alerjisi veya laktoz intoleransı ise süt şekeri olan laktozun sindirilememesi sonucu gelişir ve şişkinlik, gaz, mide ağrısı gibi sorunlara neden olabilir.

Yapılan araştırmalara göre, Avrupa'da çocukların yaklaşık %0,5'inde süt alerjisi, %7'sine varan oranlarda da balık alerjisi görülüyor. Bu rakamlar, bazı kişilerin bu gıdalara karşı duyarlılık geliştirebileceğini gösteriyor. Ancak bu tür reaksiyonlar, balık ve sütü birlikte tüketmekten değil, kişinin bireysel alerjik yapısından kaynaklanır. Alerjisi olmayan bireyler için her iki gıdanın birlikte tüketilmesinde herhangi bir tehlike bulunmamaktadır.

Gıdaların tazeliği her şeyden önemli

Balık ve süt ürünlerinin birlikte tüketiminde en kritik nokta, gıdaların taze ve uygun koşullarda saklanmış olmasıdır. Özellikle bayat balıklarda görülen Scombroid zehirlenmesi, yanlışlıkla bu iki besinin birlikte tüketilmesinin zararlı olduğu yönündeki algıyı pekiştirmiştir. Bu zehirlenme, balığın bozulması sonucu ortaya çıkan histamin maddesinin vücuda alınmasıyla oluşur. Ancak burada sorunun kaynağı süt değil, bozulmuş balıktır.

Histamin zehirlenmesi; yüzde kızarma, baş ağrısı, mide bulantısı, ishal ve halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Ne var ki bu toksinler, pişirme, kızartma ya da dondurma işlemleriyle ortadan kaldırılamaz. Bu nedenle balığın taze, güvenilir kaynaklardan alınması ve doğru şekilde saklanması hayati önem taşır. Aynı şekilde süt ve süt ürünlerinin de son kullanma tarihine dikkat edilmesi gerekir.

Uzmanlardan beslenme önerisi

Diyetisyenler ve gıda mühendisleri, balık ve süt ürünlerinin aynı öğünde tüketilmesinde sakınca olmadığını ancak bazı kurallara dikkat edilmesi gerektiğini vurguluyor. Özellikle alerjisi olan bireylerin dikkatli davranması, ilk kez bu iki gıdayı bir arada deneyecek kişilerin küçük porsiyonlarla başlaması öneriliyor. Ayrıca ağır soslar veya kızartmalarla tüketmek yerine, bu gıdaların doğal halleriyle pişirilmesi sindirimi kolaylaştırır.

Beslenme uzmanlarına göre, balık yanında yoğurt veya ayran gibi süt ürünleri tüketmek, protein dengesini desteklerken vücudun kalsiyum ihtiyacını da karşılayabilir. Dolayısıyla bu iki gıdanın doğru pişirme ve saklama koşulları altında bir arada yenmesinde sağlık açısından herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.

Balık ve süt birlikte tüketilebilir mi? Son kararı bilim veriyor

Bugün gelinen noktada, 'balıkla süt birlikte yenmez' inanışının bilimsel bir temeli bulunmadığı net şekilde görülüyor. Modern tıp, bu iki besinin aynı anda tüketilmesinin zehirlenmeye neden olmayacağını defalarca doğruladı. Asıl risk, alerjik bireylerde veya taze olmayan ürünlerde ortaya çıkıyor.

Bu nedenle, balık ve süt ürünleri taze, hijyenik ve güvenilir koşullarda tüketildiğinde insan sağlığı için herhangi bir tehlike oluşturmaz. Aksine, bu iki besinin birlikte alınması, dengeli bir beslenme düzenine katkı sağlayabilir. Yani yıllardır kulaktan kulağa dolaşan bu inanış, bilimsel olarak bir 'beslenme miti' olmaktan öteye geçemiyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım