Yeni Küresel Çip Krizi Kapıda: Otomotiv Sektöründe Alarm Zilleri Çalıyor

Otomotiv Üreticileri Endişeli: 'Sadece Birkaç Haftalık Stok Kaldı'

Otomotiv endüstrisi yetkilileri, krizin derinleşmesi halinde Avrupa genelinde üretimin durma noktasına geleceğini belirtiyor. Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA), yaptığı açıklamada Nexperia'nın ürettiği yarı iletkenlerin araçların elektronik sistemlerinde kilit öneme sahip olduğunu vurguladı.
Açıklamada, 'Bu çipler olmadan araçlardaki elektronik kontrol üniteleri çalışmaz hale gelir. Mevcut stoklar birkaç hafta içinde tükenecek' ifadelerine yer verildi. Krizin birkaç hafta içinde çözülememesi durumunda, Volkswagen, BMW, Mercedes-Benz, Stellantis ve Renault gibi büyük üreticilerin üretim hatlarında ciddi kesintiler yaşanabileceği belirtiliyor.
Avrupalı üreticiler, pandemide yaşanan 2020 çip krizini hatırlatarak 'o dönemden bile daha kırılgan bir tablo' oluştuğuna dikkat çekiyor. Çünkü Nexperia'nın ürünleri, sadece bağımsız bir bileşen olarak değil, Bosch ve Denso gibi büyük tedarikçilerin ürettiği montajlı parçalara da entegre halde kullanılıyor.

Nexperia Krizinin Temelinde Politik Baskılar Var

Çip krizinin bu kez yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasi bir yönü bulunuyor. ABD, Çin'in ileri teknoloji sektöründeki gücünü sınırlandırmak amacıyla Avrupa müttefiklerine yoğun baskı uyguluyor.
Haziran ayında ABD'li yetkililer, Hollanda hükümetini Nexperia'nın Çinli CEO'su görevde kaldığı sürece Amerikan pazarına çip tedarikinin yasaklanabileceği konusunda uyarmıştı. Bunun üzerine Hollanda, 30 Eylül'de olağanüstü bir adım atarak Soğuk Savaş'tan kalma bir 'ulusal güvenlik yasasını' devreye soktu ve şirketin yönetimini geçici olarak kontrol altına aldı.
Çin hükümeti bu kararı 'ekonomik ambargo' olarak nitelendirdi ve 4 Ekim'de misilleme olarak Nexperia'nın Çin'deki üretim birimlerinin ihracatını yasakladı. 10 Ekim'de ise otomotiv şirketlerine, çip tedarikinin garanti edilemeyeceğine dair resmi bildirim gönderildi. Bu süreç, yalnızca Asya ve Avrupa arasında değil, küresel tedarik zincirinin her halkasında ciddi bir gerilime yol açtı.

Alternatif Bulmak Neredeyse İmknsız

Nexperia çiplerinin alternatifi bulunsa bile, bu geçişin kısa sürede yapılması neredeyse olanaksız. Çünkü söz konusu çipler AEC Q100 ve Q101 gibi son derece katı otomotiv standartlarına sahip. Bu standartlar, otomobil üretiminde kullanılacak her bileşenin uzun test ve sertifikasyon süreçlerinden geçmesini zorunlu kılıyor.
Yeni tedarikçilere geçiş sürecinin aylar, hatta bazı durumlarda bir yılı bulabileceği belirtiliyor. Üstelik Nexperia çipleri doğrudan araçların elektrik mimarisine lehimlenmiş durumda. Bu nedenle tek bir çipin eksikliği bile üretim hattında zincirleme duruşlara neden olabilir. Uzmanlara göre bu durum, 2020'de yaşanan küresel yarı iletken krizinden bile daha ciddi sonuçlar doğurabilir.

Kriz Türkiye'yi de Etkileyebilir

Avrupa otomotiv endüstrisiyle doğrudan bağlantılı olan Türkiye, bu gelişmeden dolaylı olarak etkilenme riski taşıyor. Türkiye'de üretilen birçok model, Avrupa'dan tedarik edilen elektronik bileşenleri kullanıyor. Eğer Nexperia çipleriyle ilgili üretim kesintileri uzun sürerse, bu durum Türkiye'deki bazı montaj hatlarında üretim adetlerinin azalmasına ve teslimatların gecikmesine neden olabilir.
Uzmanlar, otomotiv sektöründe kullanılan her bir aracın binlerce çip içerdiğini hatırlatarak, 'Küçük bir aksama bile milyonlarca dolarlık kayıplara yol açabilir' uyarısında bulunuyor. Krizin kısa sürede çözülememesi halinde Avrupa pazarına yönelik araç sevkiyatlarında da gecikmeler yaşanabileceği tahmin ediliyor.

Yeni Dönem: Teknoloji Savaşları Ekonomiyi Yeniden Şekillendiriyor

Nexperia krizi, teknolojiye dayalı küresel ekonominin ne kadar kırılgan olduğunu bir kez daha ortaya koydu. ABD ile Çin arasındaki bu güç mücadelesi yalnızca diplomatik bir sorun değil, aynı zamanda üretim zincirlerinin geleceğini belirleyecek bir sınav niteliğinde.
Uzmanlara göre otomotiv gibi yüksek teknolojiye dayalı sektörlerde bu tür siyasi müdahalelerin artması, tedarik güvenliğini tehdit eden en büyük risklerden biri haline geldi. Otomotiv devleri şimdi hem üretim hatlarını korumak hem de yeni tedarik kaynakları bulmak için zamana karşı yarışıyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım