'Vatandaşlık Maaşı' İçin Yol Haritası Netleşti: 2026'da Pilot Uygulama Başlıyor

Her Haneye En Az Asgari Ücret Güvencesi Hedefleniyor

AK Parti'nin 2023 seçim vaatleri arasında yer alan ve uzun süredir kamuoyunda tartışılan 'vatandaşlık maaşı' uygulamasında somut adımlar atılıyor. Yeni yılda pilot olarak başlatılması planlanan model, 2026 itibarıyla Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi çatısı altında hayata geçirilecek. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yürütülen çalışma, ilgili tüm bakanlıkların koordinasyonuyla şekilleniyor.

Tasarlanan modele göre, Türkiye'de hiçbir hanenin toplam gelirinin asgari ücretin altında kalmaması amaçlanıyor. Böylece ekonomik olarak zorlanan, düzenli gelir elde edemeyen ya da iş gücüne katılımı bulunmayan ailelere devlet tarafından gelir desteği sağlanacak.

Vatandaşlık Maaşı Nasıl İşleyecek?

Modelin temel amacı, gelir seviyesi asgari ücret sınırının altında kalan her haneye eksik kısmı tamamlayacak bir ödeme yapılması üzerine kurulu. Buna göre:

Ailede çalışan kimse yoksa, devlet haneye asgari ücret seviyesine ulaşacak şekilde destek verecek.
Ailede çalışan olsa bile toplam gelir asgari ücretin altında kalıyorsa, aradaki fark yine devlet tarafından karşılanacak.

Bu sistemin en önemli özelliklerinden biri, gelir desteğinin sürekli değil 'geçiş dönemi' niteliğinde olması. Yani hane içinde en az bir kişi iş gücüne katılana kadar destek devam edecek. Böylece pasif bir sosyal yardım mekanizması yerine, iş bulmayı teşvik eden bir sosyal destek modeli oluşturulması hedefleniyor.

Kimler Yararlanabilecek? Şartlar Netleşiyor

Vatandaşlık maaşından yararlanabilecek kesimler, pilot uygulama ile birlikte belirginleşmeye başlayacak. İlk etapta şu kategorideki haneler ön planda olacak:

Geliri asgari ücret seviyesinin altında kalan aileler
Ailede çalışan hiç kimsenin bulunmadığı haneler
Tek gelire sahip olmasına rağmen bu gelirle temel ihtiyaçlarını karşılayamayan düşük gelirli gruplar
Sosyal güvencesi bulunmayan veya çalışma imknı sınırlı olan vatandaşların yaşadığı aileler

Bu model, yalnızca yardım değil aynı zamanda 'toplumsal kalkınma' programı olarak da değerlendiriliyor. Çünkü devlet, destek verdiği her hanede en az bir kişinin iş bulması için aktif rol üstlenecek.

İş Bulma ve Mesleki Destekler Sistemin Ayrılmaz Parçası Olacak

Vatandaşlık maaşı sadece nakdi destek sağlayan bir yapı olmayacak. Ailede çalışabilir durumda olan bireylerin iş gücüne katılmasını sağlamak üzere ek destek mekanizmaları da devreye alınacak.

Bu kapsamda:

İŞKUR üzerinden özel istihdam programları
Mesleki eğitim ve beceri geliştirme kursları
Yerel yönetimlerle ortak istihdam projeleri
Kadınlara ve gençlere yönelik girişimcilik destekleri

sunulacak. Amaç, hanelerin kalıcı olarak kendi gelirini elde edebilmesini sağlamak. Böylece vatandaşlık maaşı, yalnızca ekonomik yardım değil, sürdürülebilir bir istihdam modeliyle desteklenen sosyal bir dönüşüm aracı olacak.

2026'da Ülke Geneline Yayılabilir

Pilot fazın başarı durumuna göre vatandaşlık maaşı uygulamasının 2026 yılında ülke geneline yayılması bekleniyor. Uygulama için kullanılacak bütçe, Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi'ne entegre şekilde planlanıyor. Ekonomik etkilerin, bütçe yükünün ve istihdam sonuçlarının yakından izleneceği belirtiliyor.

Türkiye'nin sosyal yardım politikalarında önemli bir kırılma noktası olarak görülen vatandaşlık maaşı modeli, özellikle düşük gelirli kesimler tarafından yakından takip ediliyor. Sistemin uygulanmaya başlamasıyla birlikte gelir eşitsizliğini azaltması ve sosyal refahı artırması yönünde beklentiler yüksek.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım