Ülke Genelinde Suriyelilerin Sayısı Düşüş Eğiliminde

İstanbul ve Diğer İllerin Göç Haritası

İl bazında dağılıma bakıldığında, İstanbul Suriyeli nüfusun yoğunlaştığı ilk şehir konumunda. Ağustos 2024 verilerine göre İstanbul'da 530 bin 217 Suriyeli yaşıyor. İstanbul'u 430 bin 176 ile Gaziantep, ardından Şanlıurfa, Hatay ve Adana gibi şehirler takip ediyor. Mülteci oranı bakımından ise Kilis öne çıkıyor; ilin toplam nüfusunun yaklaşık %29'u Suriyeli. Geniş tablo şöyle sıralanıyor: İstanbul, Gaziantep, Şanlıurfa, Adana, Hatay, Mersin, Bursa Konya, İzmir, Ankara en çok Suriyeli yaşayan şehirler olarak öne çıkıyor. Buna karşılık, Hakkri, Bayburt ve Tunceli gibi illerde Suriyeli sayısı oldukça düşük seviyelerde kalıyor (örneğin Hakkri'de sadece altı kişi).

Demografik Yapı: Çocuk ve Genç Nüfus Ağırlıkta

Suriyeli nüfusun yaş dağılımı dikkat çekici bir tablo sunuyor. 0–14 yaş grubunda yer alan çocuk sayısı yaklaşık 1 milyon 322 bin kişi olurken, 15–34 yaş grubunda ise bu sayı 1 milyon 114 bini geçiyor. Bu veriler, Suriyelilerin önemli bir kısmını genç ve çocuk yaş grubundakilerin oluşturduğu anlamına geliyor. Diğer yaş gruplarında sayılar düşerken, 65 yaş ve üzeri bireylerin sayısı 52 bin 326 kişi olarak kayda geçti.  Bu demografik yapı, eğitim, sağlık ve sosyal hizmet planlamasında öncelik verilmesi gereken alanları da gözler önüne seriyor. Özellikle okullaşma ve çocuklara yönelik desteklerin kritik önem taşıdığı bir tablo oluşuyor.

Göç Kaçakçılığı ve Geri Dönüş Hareketleri

2011–2024 dönemine dair düzensiz göçmen yakalama verilerine göre Türkiye genelinde 72 bin 896 göçmen kaçakçısı yakalanırken, en yoğun yakalamanın 10 bin 482 ile 2023 yılında gerçekleştiği belirtiliyor. Bunun yanı sıra, 2014–2024 döneminde düzensiz göçmen kaynaklarına bakıldığında Afgan uyruklu bireyler 769 bin 378 ile en yüksek sayıya ulaşan grup olurken, Suriye uyruklular 480 bin 249 kişiyle ikinci sırada yer aldı. Gönüllü geri dönüşler bakımından İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın aktardığı verilere göre, 2016'dan bu yana gönüllü olarak Suriye'ye dönen kişi sayısı 1 milyonu aştı. Bunların 738 bini Suriyeli olarak kaydedildi. 

Vatandaşlık Verenlerin Sayısı ve İkamet İzni Durumu

Geçici koruma dışındaki statülerdeki Suriyelilere bakıldığında, Türkiye'de yaklaşık 75 bin kişinin ikamet izniyle kaldığı ifade ediliyor. Ayrıca, Ağustos 2024 itibarıyla geçici koruma kapsamında bulunan Suriyeliler arasında 238 bin 768 kişinin Türk vatandaşlığı aldığı belirtiliyor. Bu tablo, Türkiye'de Suriyelilerin statü çeşitliliğini ve entegrasyon süreçlerindeki farklı yasal zemini ortaya koyuyor. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmet planlaması açısından bu statü farklılıklarının dikkate alınması önem arz ediyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım