Beşeri Sermaye Karnesi Açıklandı: Malatya Alarm Veriyor!
Türkiye İstatistik Kurumu ve Dünya Bankası iş birliğiyle hazırlanan ve ilk kez il bazında yayımlanan Beşeri Sermaye Endeksi 2023 verileri kamuoyuyla paylaşıldı. Endeks, bugün doğan bir çocuğun 18 yaşına geldiğinde sahip olması beklenen sağlık ve eğitim düzeyini ölçerek, gelecekteki üretkenliğini tahmin ediyor. Türkiye ortalaması 0.690 olarak belirlenirken, bazı illerde dikkat çeken yükselişler yaşanırken, bazı illerde ise ciddi düşüşler gözlendi.
Beşeri Sermaye Endeksi Nedir?
Dünya Bankası tarafından geliştirilen metodolojiye göre Beşeri Sermaye Endeksi; hayatta kalma (5 yaş altı çocukların yaşama oranı), sağlık ve eğitim olmak üzere üç temel bileşenden oluşuyor. Endeks 0 ile 1 arasında değer alıyor. 1'e yaklaşan değer, çocuğun kaliteli sağlık ve eğitim hizmetleri sayesinde gelecekteki üretkenliğinin en yüksek düzeyde olacağını gösteriyor.
Malatya'da Endeks Düşüşte: Depremin Etkisi Hissediliyor
2023 verilerine göre Malatya'nın Beşeri Sermaye Endeksi puanı 0.022 puanlık düşüşle dikkat çekti. Uzmanlar bu gerilemeyi 6 Şubat depreminin ardından yaşanan altyapı sorunları, eğitim ve sağlık hizmetlerindeki aksamalara bağlıyor. Malatya İl Sağlık Müdürlüğü yetkilileri, 'Deprem sonrası sahra hastaneleriyle geçici çözümler üretildi ancak uzun vadeli yatırımlar şart' değerlendirmesinde bulundu.
Malatya İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nden yapılan açıklamada ise, 'Okulların fiziki yapılarında yaşanan hasarlar ve öğretmen eksikliği, eğitim bileşeninde düşüşe neden oldu. Yeni eğitim yatırımlarıyla bu tabloyu tersine çevirmeyi hedefliyoruz' denildi.
Erzurum'un Endeksi Geriledi: Eğitim Bileşeni Zayıf Kaldı
Erzurum'un 2023 Beşeri Sermaye Endeksi puanı 0.675 olarak açıklandı. 2022'ye göre 2.4 puanlık bir düşüş yaşandı. Erzurum, 81 il arasında 55. sırada yer aldı. Hayatta kalma bileşeni 0.990 ile oldukça yüksekken, sağlık bileşeni 0.968 ve eğitim bileşeni 0.704 olarak hesaplandı.
Erzurum İl Milli Eğitim Müdürü Mehmet Yıldız, 'Eğitimdeki gerilemenin temel nedeni kırsal bölgelerdeki erişim sorunları ve öğretmen sirkülasyonu. Yeni projelerle bu açığı kapatmayı hedefliyoruz' dedi.
Çanakkale Zirvede, Şırnak Dipte
2023 yılında en yüksek Beşeri Sermaye Endeksi puanına sahip il 0.781 ile Çanakkale oldu. Çanakkale'yi Antalya (0.761), Erzincan (0.756), Eskişehir (0.755) ve Rize (0.749) takip etti. En düşük puan ise 0.599 ile Şırnak'a ait. Bu ili Ağrı, Şanlıurfa, Gümüşhane ve Muş izledi.
Endekste En Çok Artış Gösteren İller
2021-2023 döneminde endeks puanını en çok artıran iller sırasıyla Çanakkale (+0.026), Uşak (+0.022), Siirt, Antalya ve Erzincan (+0.017) oldu. Bu illerde sağlık ve eğitim yatırımlarının etkili olduğu belirtiliyor.
Düşüş Gösteren İller: Malatya, Hatay, Adıyaman
Endeksin en çok gerilediği iller arasında Hatay (-0.066), Adıyaman (-0.059), Kahramanmaraş (-0.048), Manisa (-0.024) ve Malatya (-0.022) yer aldı. Deprem bölgesindeki illerde yaşanan altyapı sorunları ve hizmet kesintileri bu düşüşte belirleyici oldu.