'Rusya'da Skandal Eğitim Programı: Yaptırımları Delme Okulu'na AB'den Yaptırım Geldi

Rusya'nın En Prestijli Ekonomi Okulunda Tartışmalı Program

Rusya'nın önde gelen yükseköğretim kurumlarından biri olan Moskova Ekonomi Yüksek Okulu (HSE), uluslararası kamuoyunun gündemine oturan bir kararla karşı karşıya kaldı. Üniversite, iki yıl önce başlattığı 'Yaptırımlara Uyum (Sanctions Compliance)' adlı yüksek lisans programı nedeniyle Avrupa Birliği tarafından mercek altına alındı.
AB, programın adının aksine gerçekte yaptırımların nasıl aşılacağını öğretmeyi amaçladığını tespit ederek üniversitenin rektörü Prof. Nikita Anisimov'u yaptırım listesine dahil etti. Böylece HSE, kendi geliştirdiği ders programı yüzünden diplomatik bir krizin merkezine yerleşmiş oldu.

Rektör Anisimov ise karara karşı yargı yoluna başvurdu ve bu süreci, ironik biçimde kendi okulunda öğretilen 'yaptırımlara hukuki itiraz' derslerinin yöntemleriyle yürütmeye başladı.

'Yaptırımlara Uyum' Programının Detayları Ortaya Çıktı

HSE'nin 490 bin ruble (yaklaşık 6 bin 260 dolar) ücretle sunduğu bu iki yıllık program, görünüşte Rus şirketlerine uluslararası ekonomik kısıtlamalar altında faaliyet yürütme becerisi kazandırmayı hedefliyor. Ancak Avrupa Birliği'nin incelemelerine göre, ders içerikleri yalnızca uyum süreçlerini öğretmekle kalmıyor; aynı zamanda Batı yaptırımlarının etkisini nasıl azaltabileceklerine dair uygulamalı örnekler de içeriyor.

Müfredatta 'yaptırımların hukuki tanımı, ikincil yaptırımların yönetimi, finansal denetim mekanizmaları ve uluslararası ticaretin yeniden yapılandırılması' gibi başlıklar yer alıyor. 136 saatlik çevrim içi eğitim Şubat 2026'da başlayacak ve mezun olanlara 'uluslararası yaptırım risk yöneticisi' unvanı verilecek. Üniversite, programın 'şirketleri ekonomik baskılara karşı dayanıklı hale getirmeyi' amaçladığını savunuyor.

AB'den Sert Tepki: 'Yaptırımı Öğretene Yaptırım'

Avrupa Birliği, 23 Ekim'de duyurduğu 19. yaptırım paketi kapsamında Prof. Anisimov'a yönelik yaptırım kararını açıkladı. Karara göre, rektörün AB ülkelerinde bulunan tüm malvarlıkları dondurulacak ve seyahat yasağı uygulanacak.
Bir AB diplomatı, 'Bu karar ironik görünebilir ama yerinde bir adım. Artık rektör, öğrencilerine yaptırımları bizzat deneyimleyerek anlatabilir,' diyerek durumu alaya aldı.

Rus basını, kararın 'Batı'nın eğitim özgürlüğüne müdahalesi' olduğunu savunurken, AB kaynakları HSE'nin programını 'uluslararası hukukla bağdaşmayan, yaptırım rejimini zayıflatmaya yönelik bir ekonomik sabotaj aracı' olarak nitelendirdi.
Üniversitenin eski profesörlerinden İgor Lipsits ise konunun yalnızca eğitimle sınırlı olmadığını belirterek, 'Bu program, Kremlin'in yaptırımlar altındaki ekonomiyi uzun vadede yeniden yapılandırma stratejisinin bir parçası' değerlendirmesinde bulundu.

Rusya'nın 'Ekonomik Direnç' Planı: Yeni Gerçekliğe Uyum

Uzmanlara göre HSE'nin bu programı, Rusya'nın uzun süreli izolasyon sürecine hazırlık stratejisinin bir uzantısı. Özellikle Batı finans sistemlerinden kopan Rus şirketlerinin, Asya ve Ortadoğu merkezli alternatif ödeme sistemlerine yönelmesi, bu eğitimin pratik bir karşılığını oluşturuyor.

Programda ayrıca uluslararası bankacılık kısıtlamalarına karşı finansal adaptasyon, risk analizi, tedarik zinciri yönetimi ve dolaylı ticaret modelleri gibi konular da işleniyor. Bu derslerin, Moskova yönetiminin 'ekonomik direncini' artırma hedefiyle örtüştüğü düşünülüyor.
Üniversite yönetimi, 22 kişilik sınırlı kontenjana sahip programın 'tamamen bağımsız' bir girişim olduğunu belirtse de, AB'ye göre bu eğitim 'Rusya'nın küresel sistemden kopuşunu hızlandırabilecek tehlikeli bir araç' niteliğinde.

HSE'nin Savunması: 'Biz Hukuku Öğretiyoruz, İhlali Değil'

Tartışmaların büyümesi üzerine HSE yönetimi bir açıklama yayımlayarak programın içeriğini savundu. Üniversiteye göre 'Sanctions Compliance' yüksek lisansı, şirketlerin yasal sınırlar içinde uluslararası düzenlemelere uyum sağlamasını öğretmeyi amaçlıyor.
Kursun hedefleri arasında 'uluslararası hukukta yaptırım risklerinin yönetimi, finans kurumlarıyla güvenli etkileşim yöntemleri ve yasal savunma stratejileri' bulunuyor.

Katılımcılara, AB, ABD ve Birleşik Krallık gibi ülkelerdeki yaptırım kurumlarının işleyişi, finansal kısıtlamalara karşı alınabilecek önlemler ve arbitraj davalarında savunma yöntemleri gibi konular da aktarılıyor.
Buna rağmen Avrupa Birliği, bu programı 'hukuki uyum kılıfı altında yürütülen bir yaptırım kaçırma planı' olarak tanımlıyor.

Rus akademik çevrelerinde ise olay, Batı-Rusya arasındaki siyasi gerilimin yükseköğretim alanına da sıçradığı bir örnek olarak yorumlanıyor.

Yaptırımlar Savaşında Yeni Cephe: Eğitim Dünyası

HSE'ye yönelik yaptırım kararı, yaptırımların yalnızca ekonomi ve enerji sektörlerini değil, artık akademik dünyayı da doğrudan etkilediğini gösteriyor.
Uzmanlara göre Batı, Rusya'nın yaptırımlara uyum konusunda geliştirdiği 'bilgi altyapısını' da hedef alarak uzun vadeli bir baskı politikası izliyor. Buna karşılık Moskova, kendi eğitim kurumlarını 'ulusal direnç merkezleri' haline getirmeye çalışıyor.

Tüm bu gelişmeler, uluslararası ilişkilerde ekonomik savaşın artık finansal değil, entelektüel düzlemde de yaşandığını ortaya koyuyor.
Rusya'nın prestijli üniversitesinin başına gelen bu olay, yaptırımların yalnızca rakamlarla değil, eğitimle de mücadele edilen bir çağın kapılarını aralıyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım