Malatya Kuru Kayısı İhracat Verileri Açıklandı

Zirai Donun Gölgesinde Rekor Rakam: Malatya'da Kuru Kayısı İhracatında Dikkat Çeken Gelişmeler

Malatya, Türkiye'nin tarım ve ihracat alanında adından sıkça söz ettiren şehirlerinden biri olmaya devam ediyor. Özellikle kuru kayısı üretimi ve ihracatıyla dünya pazarlarında önemli bir yere sahip olan şehir, 2024-2025 ihracat sezonunda da kayda değer bir performans sergiledi. Ancak nisan ayında yaşanan zirai don felaketi, hem üretimi hem de ihracat hedeflerini doğrudan etkiledi. Buna rağmen Malatya, istikrarlı ihracat politikaları sayesinde belirli ölçüde başarı sağladı.

Kuru Kayısıda Döneme Damga Vuran İhracat Rakamları

2024 yılının Ağustos ayı itibarıyla başlayan ve 2025 Temmuz sonuna kadar devam eden ihracat sezonunda Malatya'dan toplam 74 bin 774 ton kuru kayısı satışı gerçekleştirildi. Bu satıştan elde edilen toplam gelir ise 377 milyon 371 bin dolar olarak kayıtlara geçti. Bu rakamlar, hem miktar hem de ekonomik getirisi açısından Malatya için ciddi bir başarı anlamı taşıyor. Ancak rakamların ardındaki tabloya bakıldığında, kayısı ihracatının dış etkenlerden ne denli etkilendiği de net bir şekilde görülüyor.

Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan'ın açıklamalarına göre, 12 Nisan 2024 tarihinde yaşanan zirai don, kayısı ağaçlarının önemli bir kısmına zarar verdi. Bu durum, hasat miktarının beklenenin altında kalmasına ve dolayısıyla ihracat dengesinin yıl boyunca dalgalı bir seyir izlemesine yol açtı.

Nisandan Sonra İhracatta Gözle Görülür Düşüş

Zirai donun ardından ihracatın ivme kaybettiği dikkat çekiyor. Özellikle nisan ayından itibaren dış satış rakamlarında periyodik bir düşüş yaşandığı belirtiliyor. Temmuz ayında sadece 2 bin 820 ton kuru kayısı ihraç edilebildi ve bu satıştan 21 milyon 343 bin dolar gelir elde edildi. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla miktar bazında belirgin bir azalma yaşansa da, Ticaret Borsası yetkilileri bu düşüşü 'doğal afetin ardından kabul edilebilir' olarak değerlendiriyor. Özellikle tarım ürünlerinde iklim koşullarının belirleyici rolü olduğu düşünüldüğünde, bu görüş sektör temsilcileri tarafından da destekleniyor.

İhracat Miktarında Yıl Bazında Artış Gerçekleşti

Bir önceki sezonla kıyaslandığında, toplam ihracat miktarında artış yaşandığı da gözden kaçmıyor. 2023-2024 sezonunda yaklaşık 66 bin tonluk ihracat gerçekleşmişken, yeni sezonda bu miktar 74 bin tonun üzerine çıktı. Yani yaklaşık 8 bin tonluk bir artış söz konusu. Ancak dikkat çeken bir diğer nokta ise, bu miktar artışına rağmen elde edilen döviz gelirinde düşüş yaşanması. Geçen sezon 398 milyon dolara yaklaşan gelir, bu sezon 377 milyon dolarda kaldı. Aradaki yaklaşık 20 milyon dolarlık fark, kayısı fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar ve pazar koşullarındaki değişimle açıklanıyor.

Kayısı ihracatının sadece tonajla değil, ürünün kalitesi ve satış fiyatıyla da doğrudan ilgili olduğu düşünülürse, bu düşüşün doğal olduğu değerlendiriliyor. Fiyatlardaki dalgalanmanın en önemli nedeni ise, nisandaki zirai donun ardından arz-talep dengesinin değişmesi olarak gösteriliyor.

Türkiye'nin Kuru Meyve İhracatında Kayısının Payı Büyüyor

Türkiye, dünya genelinde kuru meyve ihracatında önemli bir oyuncu konumunda. Toplamda yaklaşık 2 milyar dolarlık kuru meyve ihracatı gerçekleştiren Türkiye'nin bu gelirinin yaklaşık dörtte biri sadece kuru kayısıdan geliyor. Bu durum, Malatya'nın hem Türkiye ekonomisindeki hem de küresel pazardaki stratejik önemini bir kez daha ortaya koyuyor. Özellikle Avrupa, Orta Doğu ve Amerika pazarlarında Malatya kayısısına olan talep istikrarlı şekilde devam ediyor.

Kayısının gıda sanayisinde, atıştırmalık ürünlerde ve sağlık alanındaki kullanımı da ihracatın çeşitlenmesini sağlıyor. Bu da Malatya'nın yalnızca tarımsal üretim açısından değil, aynı zamanda sanayi entegrasyonu açısından da gelişmiş bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor. Şehrin bu alandaki tecrübesi, benzer ürünlerdeki ihracat stratejileri için de örnek teşkil ediyor.

Yeni Sezonda Beklentiler ve Önlemler

Yeni ihracat sezonuna girilirken, üreticiler ve ihracatçılar hem iklim risklerine karşı daha hazırlıklı olmayı hem de ürün kalitesini artırmaya yönelik önlemler almayı hedefliyor. Modern tarım uygulamaları, soğuk hava depolarının artırılması, hasat sonrası işleme tesislerinin modernizasyonu gibi adımlar, hem üretim sürecini hem de dış pazarda rekabet gücünü artırma yolunda atılan önemli adımlar olarak öne çıkıyor.

Ayrıca üreticiler, devlet desteklerinin artırılmasını ve tarımsal sigorta sistemlerinin daha yaygın hale getirilmesini talep ediyor. Çünkü iklim koşullarının giderek öngörülemez hale geldiği günümüzde, tarımsal üretim ve ihracatın sürdürülebilirliği bu tür destek mekanizmalarına daha fazla ihtiyaç duyuyor.

Malatya'nın kuru kayısı ihracatındaki deneyimi ve direnci, Türkiye'nin tarımsal gücünün ne kadar sağlam temellere dayandığını bir kez daha gösteriyor. Şehir, yaşadığı zorluklara rağmen üretimini ve ihracatını sürdürebilmesiyle dikkat çekiyor. Önümüzdeki dönemde iklim koşullarının normale dönmesiyle birlikte, hem ihracat miktarında hem de gelirde yeni rekorlar bekleniyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım