Malatya Kayısısında Zirai Don Krizi Sonrası Yeni Hedef: İhracatta 300 Milyon Dolar
Nisan ayında yaşanan zirai don felaketi, Malatya'nın dünyaca ünlü kayısısını önemli ölçüde etkiledi. İhracat miktarı bir önceki yıla göre yüzde 50 azalmasına rağmen, Avrupa Birliği coğrafi işareti sayesinde ürünün uluslararası pazardaki konumu sağlamlığını korudu.
AB Coğrafi İşaretinin Kayısıya Sağladığı Güç
Avrupa Birliği'nden alınan coğrafi işaret, Malatya kayısısına uluslararası pazarda önemli bir değer kattı. Türkiye'nin AB tarafından tescillenen 42 ürünü arasında üst sıralarda yer alan kayısı, bu belge sayesinde kalite güvencesi kazanarak rakip ürünlerden ayrışmayı sürdürüyor.
Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, coğrafi işaretli ürünlerin bir prestij unsuru olduğuna dikkat çekti. Kayısının kuru meyve kategorisinde dünyada öne çıkan ürünlerden biri olduğunu vurgulayan Özcan, hem kalite hem besin değerleri açısından kayısının uluslararası pazarda güçlü bir marka haline geldiğini dile getirdi. 2017 yılında alınan coğrafi işaretin, kayısının dünya raflarında daha görünür olmasında belirleyici rol oynadığı ifade edildi.
Zirai Donun Etkisi: Üretimde Büyük Kayıp, Fiyatlarda Sert Dalgalanma
12 Nisan'da yaşanan ani soğuk hava dalgası, Türkiye genelinde kayısı başta olmak üzere birçok tarım ürününde hasara neden oldu. Malatya'da etkisi daha yoğun hissedilen don, kayısı bahçelerinde yüzde 100'e yakın ürün kaybına yol açtı. Başkan Özcan, böyle kapsamlı bir zararın son 150 yıldır ilk kez yaşandığını belirtti.
Hasarın büyüklüğünün fiyatlarda sert artışa neden olduğunu söyleyen Özcan, 12 Nisan sonrası piyasada keskin bir değişim yaşandığını ifade etti. Üretim düşmesine rağmen tüketici talebini karşılamak için 2024 yılından stoklanan kayısıların peyderpey piyasaya sürüldüğü belirtildi. Her ay 3 bin tonun üzerinde ihracat yapılmaya devam edilmesi, pazarın tamamen kaybedilmemesi adına önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Coğrafi İşaretin Kullanımında Eksiklikler Var
Malatya kayısısının uluslararası bilinirliğini artıran AB coğrafi işaretinin kullanımında ise hl eksikler bulunuyor. Başkan Özcan, coğrafi işaret belgesinin yalnızca duvara asılan bir sembol olarak kalmaması gerektiğini söyledi. Belgenin, gerçek anlamda ürünün raf değerini artıran, onu diğer ürünlerden ayıran koruyucu bir kimlik olduğunu vurguladı.
Sanayiciden ihracatçıya kadar herkesin bu tescili aktif olarak kullanması gerektiğini dile getiren Özcan, kayısının dünya pazarında güçlü bir konum elde etmesi için daha hızlı aksiyon alınması gerektiğini belirtti. 'Artık belgeye sahip olmayı konuşmak yerine, bu belgenin getirdiği avantajların nasıl kullanılacağını düşünmeliyiz' ifadelerini kullandı.
İhracatta Yeni Hedef: 300 Milyon Dolarlık Gelir
Zirai don nedeniyle ihracatta tonaj bazında yüzde 50 düşüş yaşanmasına rağmen Malatya kayısısı dünya pazarında varlığını korumayı sürdürüyor. 1 Ocak 2025'ten bu yana 43 bin ton ihracat gerçekleştiren sektör, 260 milyon doların üzerinde gelir elde etti. Başkan Özcan, yıl sonu hedefinin 50 bin ton ihracat ve 300 milyon dolar gelir olduğunu açıkladı.
Kısmi pazar kayıpları yaşansa da bu kayıpların telafi edileceğine inandıklarını belirten Özcan, özellikle Avrupa ve Orta Doğu pazarlarında kayısının talep görmeye devam ettiğini söyledi. 10 aylık ihracat rakamlarının da beklentilerin paralelinde ilerlediğini ifade etti.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım