Malatya Eskiden Elazığ'a mı Bağlıydı?

Doğu Anadolu'nun iki önemli şehri olan Malatya ve Elazığ, tarih boyunca birbirine yakın coğrafi, kültürel ve sosyal bağlara sahip olmuştur. Ancak zaman zaman kamuoyunda 'Malatya eskiden Elazığ'a mı bağlıydı?' sorusu gündeme gelir. Bu soru, aslında iki şehrin Osmanlı döneminden Cumhuriyet'in ilk yıllarına uzanan idari yapılanmalarıyla doğrudan ilişkilidir.

Osmanlı Döneminde Malatya ve Elazığ İlişkisi

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Malatya, uzun yıllar Diyarbakır eyaletine bağlı bir sancak olarak yönetilmiştir. Elazığ ise bugünkü anlamıyla bir şehir olarak değil, Harput adıyla anılan önemli bir yerleşim merkeziydi. Harput, bölgenin idari ve askeri merkezi konumundaydı. Malatya, o dönemde Harput'tan bağımsız bir sancak olarak faaliyet gösterse de iki şehir arasında hem ticari hem de kültürel anlamda yoğun bir etkileşim bulunuyordu. Bu nedenle halk arasında 'Malatya Elazığ'a bağlıydı' algısı zaman zaman gündeme gelmiştir.

Cumhuriyet'in İlk Yıllarında İdari Düzenlemeler

Cumhuriyet'in ilanından sonra Türkiye'nin birçok bölgesinde olduğu gibi Doğu Anadolu'da da idari düzenlemeler yapıldı. Elazığ, Harput'un yerine yeni şehir merkezi olarak belirlendi ve kısa süre içerisinde Doğu Anadolu'nun önemli illerinden biri haline geldi. Malatya ise bu dönemde müstakil bir vilayet olarak yapılandırıldı. Resmi kayıtlara göre Malatya'nın Elazığ'a doğrudan bağlı olduğu bir dönem olmamıştır. Ancak Cumhuriyet'in ilk yıllarında bazı idari düzenlemelerde iki şehir arasında sıkı bir koordinasyon sağlandığı görülmektedir.

Kültürel ve Sosyal Bağların Gücü

Malatya ve Elazığ'ın halk kültürü, yemekleri, gelenekleri ve sosyal yaşam tarzları büyük benzerlikler taşır. Özellikle düğün gelenekleri, türküleri ve mutfak kültürü incelendiğinde iki şehir arasında derin bir ortaklık göze çarpar. Bu benzerlikler, halk arasında iki şehrin tarih boyunca birbirine bağlı olduğu düşüncesini pekiştirmiştir. Ayrıca akrabalık ilişkileri ve göç hareketleri de Malatya ile Elazığ arasındaki bağı güçlendiren unsurlardan biridir.

Ticaret ve Ulaşımda Ortak Geçmiş

Malatya ve Elazığ, tarih boyunca birbirini tamamlayan şehirler olarak öne çıkmıştır. İpek Yolu'na yakın konumları sayesinde iki şehir arasında yoğun bir ticaret trafiği yaşanmıştır. Tarımsal ürünler, özellikle Malatya'nın kayısısı ve Elazığ'ın üzümü, bölgesel ekonomide önemli bir yere sahiptir. Ulaşım açısından da iki şehir arasındaki yollar, hem Osmanlı döneminde hem de Cumhuriyet'in ilk yıllarında bölge halkının en çok kullandığı güzerghlardan biri olmuştur.

Yanlış Algının Kaynağı

Malatya'nın Elazığ'a bağlı olduğu yönündeki yaygın kanaat, aslında Harput merkezli eski idari düzenlemelerden kaynaklanmaktadır. Çünkü Harput, Osmanlı döneminde Malatya'yı da içine alan geniş bir eyaletin idari merkeziydi. Elazığ'ın şehirleşmesi ve Harput'un yerini almasıyla birlikte bu algı, halk arasında günümüze kadar taşınmıştır.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım