Malatya'da Kayısı'ya alternatif ne üretilebilir?
Malatya'da kayısıda don riski ve ekonomik dalgalanmalara karşı tarımsal çeşitlilik artıyor. Arguvan'da kabak Darende'de dut Akçadağ'da badem Yazıhan'da yonca Yeşilyurt, Battalgazi, Arapkir, Kuluncak ve diğer ilçelerde ise farklı alternatifler üretiliyor.
Dünya çapında 'kayısı diyarı' olarak tanınan Malatya'da, tek ürün tarımının riskleri üreticileri alternatiflere yönlendirmeye başladı. Bilimsel projeler ve sahada uygulanan pilot üretimler, Malatya tarımında çeşitliliğin yolunu açıyor.
Arguvan'da çerezlik kabak üretimi
Tarım ve Orman Bakanlığı destekli bir proje kapsamında Arguvan'da nadas alanlarında çerezlik kabak ekimi yaygınlaştırıldı. 550 dekarlık alanda yerli çerezlik kabak üretimi teşvik edilerek, hem üreticiye yeni gelir kapısı hem de ekonomi için katkı sağlanması hedeflendi.
Darende Balaban aşı dut ile ön planda
Darende ilçesinin Balaban Mahallesi'nde ise yerli aşı dut yetiştiriciliği dikkat çekiyor. Mehmet Önder'in diktiği 100 fidan, zirai donlara dayanıklılığı, ilaç-gübre gerektirmemesi, bakım kolaylığı ve her yıl düzenli mahsul vermesi gibi özellikleriyle öne çıkıyor. Üretilen dutlardan pekmez, pestil ve kuru dut üretimi sağlanırken ürünlere olan ilgi yoğun.
Akçadağ ilçesi kayısıya alternatif badem üretiyor
Akçadağ'da Salih Özdemir'in öncülüğünde 105 dönüme badem bahçesi kuruldu. Beş yılda verim 3,5 tondan 11 tona yükseldi. Badem fiyatlarının serbest piyasada 200–250 TL arasında olması, ürünün ilgi çekici bir ekonomik alternatif olduğunu gösteriyor.
Malatya'nı tahıl ambarı Yazıhan'da yonca üretiliyor
Yazıhan Ovası'nda ise yonca üretimi öne çıkıyor. Özellikle düşük rakımlı ve don riskli bölgelerde, yoncanın verimli üretim yapısı ve yılda 5–6 kez hasat imknı sayesinde üreticinin tercihi oluyor. Yonca, ton başına 8 500 TL fiyat, balyalama ve nakliye firmalar tarafından karşılanması gibi avantajlara sahip.
Yapılan bir araştırmaya göre, Malatya genelinde kırsal alanlarda en az 26 farklı alternatif tarım ürünü yetiştiriliyor. Arguvan'da nohut, kabak, lavanta; Battalgazi'de kırmızıbiber; Yeşilyurt'ta pepino, brokoli, salep; Kuluncak'ta kinoa, chia; Darende'de patates, fıstık; Doğanşehir'de tütün; Arapkir'de mor reyhan gibi ürünlerle üretim deseni genişletiliyor. Ayrıca, Malatya topraklarının yaklaşık %31'i meyve bahçeleriyle kaplı; %2'si sebze üretimine ayrılmış olsa da, yeni ürünlere yönelim artıyor.
Kayısı, Malatya ekonomisinin temel direği olmaya devam etse de; tarımsal çeşitlilik ve sürdürülebilir gelir kaynakları için badem, dut, kabak, yonca, lavanta, pepino, kinoa ve salep gibi alternatifler stratejik önem kazanıyor. Bu üretim modelleri, hem doygunluk kaynaklı riskleri azaltıyor hem de kırsalda sürekli gelir ve istihdam sunuyor. Tarım politikalarının çeşitlenmeye odaklanması, bölge kalkınmasını güçlendiriyor.