Malatya'da Kaç Tane Kilise Var?
Malatya, sahip olduğu tarihi ve kültürel zenginlikleriyle Anadolu'nun kadim şehirlerinden biri olarak bilinir. Farklı medeniyetlerin izlerini taşıyan kent, yalnızca camileri, hanları ve köprüleriyle değil, aynı zamanda yüzyıllardır ayakta duran kiliseleriyle de dikkat çeker.
Venk Kilisesi: 17. Yüzyıldan Günümüze Ulaşan Bir Eser
Battalgazi ilçesinin Çamurlu Mahallesi'nde, şehir merkezine yaklaşık 2 kilometre mesafede yer alan Venk Kilisesi, Malatya'nın en bilinen dini yapılarından biridir. 12,5 x 6,9 metre boyutlarındaki kilise, dikdörtgen planlı ve tonoz örtülü bir mimariye sahip. Giriş kapısının üzerindeki Ermenice kitabeye göre 18 Mart 1670 tarihinde, Aziz Kirkor'a ithafen Simon Gabiskos tarafından yaptırılmıştır. Ana ibadet meknı hl ayakta olsa da kuzey ve batı yönleri büyük ölçüde yıkılmış durumda. Doğu cephesindeki küçük pencere, iç mekna gün ışığının süzülmesini sağlıyor. Taş malzemelerin kenetlenerek tek parça etkisi yaratacak şekilde inşa edilmesi, dönemin ustalık anlayışını gözler önüne seriyor.
Hekimhan Surohan Kilisesi: Tarihin Gölgede Kalan Tanığı
Hekimhan ilçesinin merkezinde yer alan ve bir dönem hapishane olarak da kullanılan Surohan Kilisesi, 16. yüzyılda inşa edilmiş olmasına rağmen zamanla harap hale gelmiş. Bizans dönemine uzanan geçmişine işaret eden taş kabartma haçlar, yapının dini amaçla kullanıldığını gösteriyor. 12 x 15 metre ölçülerindeki kilise, dikdörtgen planlı ve bazilika tipinde. Ahşap hatıllarla desteklenen düz çatısı, zaman içinde ek yapılarla değişime uğramış. Günümüzde büyük oranda yıkık olsa da Hekimhan'ın en önemli tarihi miraslarından biri olarak kabul ediliyor.
Arapgir Meryem Ana Kilisesi: Kaybolmaya Yüz Tutmuş Bir Değer
Arapgir ilçesinin Çarşı Mahallesi'nde bulunan Meryem Ana Kilisesi, kuzeye bakan yamaçta yer alıyor. Beyaz ve siyah taşlarla örülmüş duvarlarının bir kısmı hl ayakta olsa da üst örtüsü tamamen yıkılmış. Yaklaşık 13 x 15 metre ölçülerindeki yapı, zamanla çevresinde yapılan evlerle birlikte neredeyse görünmez hale gelmiş. İç kısmında ağaçların büyüdüğü bu alan, geçmişteki ihtişamını kaybetmiş olsa da bölge tarihine ışık tutan önemli bir kalıntı niteliğinde.
Taşhoron Kilisesi: Kubbe Bezeme Sanatının Nadir Örneği
Merkez Çavuşoğlu Mahallesi'nde yer alan Taşhoron Kilisesi, 15,9 x 26,4 metre boyutlarındaki etkileyici yapısıyla öne çıkıyor. Kesme taşlardan inşa edilen kilisenin giriş kapısı mermer süslemelerle bezenmiş. Ortadaki büyük kubbe, dört filayağı üzerine oturtulmuş ve etrafı beşik tonozlarla desteklenmiş. Kubbenin iç yüzeyinde burgu motifleri, aziz kadın figürleri ve aziz erkek figürlerinden oluşan freskler yer alıyor. Vaftiz odası ve mermer kabartmaların büyük bölümü tahrip edilmiş olsa da mevcut süslemeler dönemin sanatsal anlayışını yansıtmaya devam ediyor.
Malatya'daki bu kiliseler, yalnızca dini yapılar olarak değil, aynı zamanda şehrin çok kültürlü geçmişini ve farklı inançların yüzyıllar boyunca bir arada var olma kültürünü temsil eden önemli miraslar olarak değerlendiriliyor. Kentin tarihî dokusuna katkı sunan bu yapılar, restorasyon çalışmalarıyla geleceğe taşındığında hem turizme hem de kültürel hafızaya önemli bir katkı sağlayabilir.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım