Kış Depresyonu Alarmı! Gün Işığı Azalınca Beyin Kimyası Değişiyor: Uzmanlar Uyardı

Kış Yorgunluğuyla Karıştırılıyor: Belirtiler Haftalarca Sürebiliyor

Uzmanlara göre MDB'nin en önemli farkı, semptomların birkaç gün değil haftalarca devam etmesi ve kişinin günlük yaşamını ciddi biçimde etkilemesidir.
Dr. Fidan, hastalığın tipik belirtilerini şu şekilde açıkladı: Sürekli çökkün ruh hali, belirgin enerji kaybı, aşırı uyku ihtiyacı, karbonhidrat ağırlıklı beslenmeye yönelme, hızlı kilo artışı, sosyal geri çekilme, motivasyon kaybı, konsantrasyon güçlüğü ve zihinsel yavaşlama.
Bazı hastalarda suçluluk ve değersizlik hissi de tabloya eşlik edebiliyor. Bu nedenle MDB'nin sıradan bir kış halsizliği olarak değerlendirilmesinin doğru olmadığını, özellikle iş ve okul performansında düşüş yaşanması durumunda profesyonel destek alınması gerektiğini belirtti.

Gün Işığı Azalınca Beyindeki Dengeler Değişiyor

Kış depresyonunun temel nedenlerinden biri, gün ışığının azalmasıyla birlikte beyin kimyasında meydana gelen değişiklikler. Dr. Fidan, özellikle melatonin ve serotonin hormonlarındaki dengesizliğin belirleyici rol oynadığını söyledi.
Karanlık saatlerin uzamasıyla melatonin hormonunun daha uzun süre salgılandığını, bunun da aşırı uyku ihtiyacı ve enerji düşüklüğüne yol açtığını aktardı.
Aynı zamanda serotonin üretiminin de azaldığını belirten Fidan, serotonin düşüklüğünün keyifsizlik, isteksizlik ve genel ruh hlinde çöküş yarattığını ifade etti.
Bu iki hormonun dengesizliği, vücudun biyolojik saatini oluşturan sirkadiyen ritmi bozarak mevsimsel depresyonun ortaya çıkmasına zemin hazırlıyor.

Kimler Daha Çok Risk Altında?

Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu, belirli gruplarda daha sık görülüyor. Dr. Fidan, özellikle kadınların MDB'ye daha yatkın olduğunu ve hastalığın genellikle 20–40 yaş arasında başladığını dile getirdi.
Gün ışığı süresinin daha kısa olduğu Norveç, Kanada ve diğer kuzey ülkelerinde hastalığın yaygınlığının daha yüksek olduğu biliniyor. Türkiye'de ise MDB'nin özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz'in kuzey bölgelerinde daha belirgin görüldüğü ifade ediliyor.
Depresyon geçmişi olanlar, gece vardiyasında çalışanlar, kapalı ortamlarda uzun saatler geçirenler ve sık sık farklı zaman dilimlerine yolculuk yapanların risk grubunda yer aldığı belirtiliyor.

Tedavide Işık Terapisi Ön Planda

Uzmanlar, MDB tedavisinde 'fototerapi' adı verilen ışık terapisinin oldukça etkili olduğunu belirtiyor.
Bu yöntemde kişinin biyolojik saatini düzenlemeye yardımcı olan özel ışık cihazları kullanılıyor.
Bunun yanında bilişsel davranışçı terapi de hastanın olumsuz düşünce kalıplarını fark edip değiştirmesine yardımcı oluyor. Bazı hastalarda ilaç tedavisi de tedavi planına eklenebiliyor, ancak tüm bu süreçlerin uzman kontrolünde yürütülmesi büyük önem taşıyor.

Günlük Yaşamda Alınabilecek Önlemler

Dr. Fidan, MDB'ye yatkın kişiler için günlük yaşam düzeninde yapılacak bazı değişikliklerin oldukça fayda sağlayabileceğini belirtti.
Gün içinde mümkün olduğunca güneş ışığından yararlanmak, düzenli egzersiz yapmak, uyku düzenine dikkat etmek, karbonhidrat ağırlıklı beslenmeyi azaltmak ve Omega-3 bakımından zengin gıdalar tüketmek etkili yöntemler arasında gösteriliyor.
Ayrıca sosyal ilişkileri canlı tutmak, sevdiklerle daha fazla vakit geçirmek ve kapalı alanlarda geçirilen süreyi azaltmak da koruyucu faktörler arasında.

Uzmanlar, belirtilerin uzun süre devam etmesi veya yaşam kalitesini belirgin şekilde düşürmesi durumunda mutlaka bir psikiyatri uzmanına başvurulmasını öneriyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım