Kademeli Emeklilik Nedir? Kimler Yararlanabiliyor?

Milyonlarca çalışanın yakından takip ettiği kademeli emeklilik düzenlemesi, EYT sonrasında ortaya çıkan boşluğu dolduracak önemli bir model olarak öne çıkıyor. Özellikle 1999 sonrası sigorta girişliler için umut olan bu sistem, emeklilik yaşının ve prim günlerinin sigorta başlangıcına göre kademeli biçimde belirlenmesini içeriyor. Meclis'e iletilen teklif, kamuoyunda büyük bir beklenti oluşturmuş durumda.

Kademeli emekliliğin temel yapısı nasıl oluşturuluyor?

Kademeli emeklilik modeli, sigorta başlangıç tarihini merkeze alarak çalışanların emeklilik şartlarını aşamalı bir düzene bağlıyor. EYT kapsamı dışında kalan, yani 1999 sonrası çalışmaya başlayan bireylerin emekli olabilmesi için yaş ve prim gün sayısı her yıl artış gösteren bir ölçüye bağlanıyor. Bu yöntemle hem sistemdeki dengenin korunması hem de çalışanların ani değişikliklerden etkilenmemesi amaçlanıyor. Örneğin 2000 yılında işe başlayan bir kadın çalışan, 43 yaşında ve yaklaşık 6.250 gün primle emekliliğe hak kazanabilirken; 2008 sonrası sigorta girişliler için yaş ve prim şartı daha yüksek seviyelerde belirleniyor.

Meclis süreci ve yasa teklifinin mevcut durumu

CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay'ın hazırladığı teklifin Meclis'e sunulmasıyla birlikte süreç resmi olarak başlamış durumda. Sosyal güvenlik sistemine kapsamlı bir geçiş modeli sunan bu teklif, tartışmaların odağında yer alıyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın son açıklamalarında sistemin köklü bir değişim hedeflemediği, mevcut prim ve yıl kriterlerinin korunacağı vurgulandı. Bu ifade, kademeli emeklilik modelinin EYT benzeri geniş kapsamlı bir düzenleme olmayacağını ancak belirli gruplara erken emeklilik kapısını aralayabileceğini gösteriyor.

Erken emeklilik hakkı kimler için mümkün olabilir?

Mevcut tabloya göre erken emeklilik fırsatı sigorta giriş yılları ve özel koşullara göre farklı gruplar için geçerli olabilecek. EYT kapsamında olan çalışanlar hlihazırda 1999 öncesi girişleriyle belirlenen prim ve yıl şartlarını tamamlayarak emeklilik hakkına sahip oldular. Bunun dışında engelli bireyler için yüzde 40 ile yüzde 60 üzeri engellilik derecesine bağlı olarak daha düşük prim ve yıl şartları mevcut. Ayrıca maden işçileri, basın çalışanları ve askeri personel gibi fiili hizmet süresi artışı alan meslek grupları, diğer çalışanlara göre daha erken emekli olabiliyor. Kadınlar doğum borçlanması, erkekler askerlik borçlanmasıyla belirli süreleri primlerine ekleyebiliyor. Bu da emekliliği öne çeken önemli avantajlardan biri olarak değerlendiriliyor.

Başvuru süreci nasıl işleyecek?

Kademeli emeklilik başvurularında en kritik unsur sigorta başlangıç tarihinin doğru şekilde tespit edilmesi. 2000 ile 2008 arası sigortalılık dönemini kapsayan bireyler, yıllara göre değişen prim ve yaş şartlarına tabi olacak. Bu sistemin uygulanmasıyla birlikte emeklilik hesaplamalarının daha net ve öngörülebilir hale gelmesi hedefleniyor. Kademeli model, özellikle EYT kapsamı dışında kalan geniş bir çalışan kesiminin yıllardır dile getirdiği mağduriyeti azaltmayı amaçlıyor. Bu nedenle teklifin Meclis süreci hem çalışanlar hem de uzmanlar tarafından yakından izlenmeyi sürdürüyor.

Çalışanların beklentisi devam ediyor

Kademeli emeklilik modeli, Türkiye'de emeklilik reformlarının önemli bir parçası olmaya aday. Özellikle genç yaşlarda sigorta girişi olup EYT'den yararlanamayan milyonlarca kişi, bu düzenlemenin kendileri için bir fırsat oluşturmasını bekliyor. Sistemin uygulanacağı tarih, yaş kriterleri ve prim şartlarının netleşmesiyle birlikte çalışanların emeklilik planlamaları da yeni bir şekil kazanacak gibi görünüyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım