İngiltere'nin BPA Yasağı Küresel Gıda Ambalajı Sektörünü Değiştiriyor: Türkiye'yi Neler Bekliyor?

BPA Nedir ve Neden Yasaklanıyor?

BPA (Bisfenol A), gıda ile temas eden malzemelerde onlarca yıldır kullanılan bir kimyasal bileşiktir. Konserve kutularının iç kaplamalarında, yeniden kullanılabilir su şişelerinde, ev tipi mutfak gereçlerinde ve çeşitli plastik ambalajlarda sıklıkla yer alır. Ancak bilimsel araştırmalar, BPA'ya uzun süreli maruziyetin insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkiler yaratabileceğini gösteriyor.

Endokrin sistemi etkileyerek hormon dengesini bozabilen BPA, üreme sağlığı ve bağışıklık sistemi üzerinde de riskler barındırıyor. İngiltere Gıda Politikası Müdür Yardımcısı Dr. James Cooper, BPA'nın uzun vadeli sağlık etkilerinin azaltılması gerektiğini vurgulayarak bu kimyasalın gıda ambalajlarında yasaklanmasının kaçınılmaz olduğunu belirtti.

Gıdalardaki Kimyasalların Toksisitesi Komitesi (COT), 2023 yılında yaptığı değerlendirmede BPA için tolere edilebilir günlük alım miktarını vücut ağırlığının kilogramı başına 0,2 mikrogram olarak belirledi. Bu oldukça düşük bir seviye ve BPA'nın güvenli kabul edilen maruz kalma sınırlarının ne kadar dar olduğunu ortaya koyuyor.

AB'nin Ardından İngiltere de Harekete Geçti

Avrupa Komisyonu, Aralık 2024'te aldığı kararla BPA'yı gıda ile temas eden tüm ambalajlarda yasaklamış ve 18 ay içinde aşamalı olarak kaldırılmasını öngörmüştü. Bu karar, konserve kutuları, yeniden kullanılabilir içecek şişeleri ve diğer tüm plastik gıda ambalajlarını kapsıyor. İngiltere'nin de bu yönde adım atmasıyla, BPA'sız üretim Avrupa pazarının temel şartı haline geliyor.

Türkiye için bu gelişme, ihracat yapan gıda ve ambalaj üreticilerinin üretim süreçlerini hızla dönüştürmesi anlamına geliyor. Özellikle Avrupa'ya satış yapan firmaların, BPA içermeyen alternatif malzemelere yönelmesi kaçınılmaz hale geldi. Bu dönüşümün yalnızca büyük üreticileri değil, küçük ve orta ölçekli işletmeleri de etkileyeceği tahmin ediliyor.

PFAS: 'Sonsuz Kimyasallar'ın Tehlikesi

BPA yasağıyla birlikte gündeme gelen bir diğer önemli konu da PFAS (Per- ve Polifloroalkil Maddeler). Halk arasında 'sonsuz kimyasallar' olarak bilinen PFAS'lar, doğada kolay parçalanmıyor ve insan vücudunda birikme eğilimi gösteriyor.

Bilimsel araştırmalar PFAS maruziyetinin bağışıklık sistemini zayıflattığını, hormonal dengeyi bozduğunu, karaciğer ve tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkilediğini ve bazı kanser türlerine yakalanma riskini artırdığını ortaya koyuyor. PFAS, özellikle fast food kutuları, pizza ambalajları, mikrodalga patlamış mısır poşetleri ve tek kullanımlık gıda kaplarında yaygın olarak kullanılıyor. Bu nedenle, PFAS yasakları da gıda ambalajı üretiminde ciddi bir dönüşüm gerektirecek.

Türkiye Ambalaj Sektörü İçin Zorunlu Dönüşüm Başlıyor

İngiltere'nin BPA ve PFAS yasaklarına yönelik aldığı kararlar, Türkiye'deki üreticiler açısından da yeni bir dönemi başlatacak. Avrupa'ya yapılan ihracatın devam edebilmesi için Türk üreticilerin alternatif, sağlıklı ve sürdürülebilir malzemelere geçiş yapmaları gerekecek.

Bu dönüşüm, kısa vadede maliyet artışlarına neden olabilir. Ancak uzun vadede hem tüketici güvenliği hem de ihracat pazarlarında rekabet avantajı açısından büyük bir fırsat sunuyor. Türkiye ambalaj sektörü, küresel regülasyonlara uyum sağlamak için Ar-Ge yatırımlarına ve yeni üretim teknolojilerine yönelmek zorunda kalacak.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım