Gıdada İklim Riski Büyüyor
Türkiye tarımı, bu yıl hem zirai don hem de kuraklık ile büyük bir sınav verdi. Meyve üretimini olumsuz etkileyen don, hububat ve bakliyatta ciddi kayıplara yol açan kuraklık, gıda fiyatlarını doğrudan yukarı çekti. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı ağustos ayı enflasyon verileri de bu etkinin ne kadar güçlü olduğunu ortaya koydu.
Tarımı Vuran İklim Değişikliği
Artan sıcaklıklar, düzensiz yağışlar ve aşırı hava olaylarının sıklığı, tarımsal üretimi giderek daha fazla tehdit ediyor. Bu yıl özellikle zirai don, meyve ağaçlarında büyük hasara yol açtı. Kuraklık ise hem meyve üretiminde hem de hububat ve bakliyat rekoltesinde ciddi kayıplar yaşanmasına neden oldu. Uzmanlara göre iklim değişikliğinin bu etkileri, yalnızca üreticiyi değil doğrudan tüketiciyi de vuruyor. Rekolte kaybı, arzı düşürürken fiyatların hızla artmasına yol açıyor.
Enflasyonda Gıda Etkisi
TÜİK'in açıkladığı verilere göre temmuz ayında aylık enflasyon yüzde 2,06 olarak gerçekleşmişti. Ağustosta bu oranın yüzde 1,75'e gerilemesi beklenirken, gerçekleşme yüzde 2,04 oldu. Beklentilerin üzerinde gelen bu rakamın en önemli nedeni gıda fiyatlarındaki artış oldu. Zirai don, kuraklık ve artan girdi maliyetleri, gıda grubunu öne çıkararak tüketici fiyat endeksinde 0,7 puanlık bir artışa neden oldu.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yaptığı değerlendirmede özellikle gıda fiyatlarındaki yükselişin iklim koşullarından kaynaklandığını vurguladı. Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan da son dönemlerde sık sık kuraklığın gıda fiyatları üzerinde kalıcı bir baskı oluşturduğuna dikkat çekti.
Üretici Girdi Maliyetleriyle Zorlanıyor
Sadece iklim koşulları değil, girdi maliyetlerindeki artış da gıda fiyatlarını tetikleyen bir başka etken. Gübre, mazot, sulama ve enerji fiyatlarındaki yükseliş, üreticinin maliyetlerini artırıyor. Bu durum, rekoltede yaşanan kayıplarla birleştiğinde fiyatların tüketiciye daha yüksek yansımasına yol açıyor. Sektör temsilcileri, çiftçilerin maliyet yükü altında üretim yapmakta zorlandığını, bu nedenle arzın daha da daralabileceğini belirtiyor.
Gıda Fiyatlarında Yükseliş Devam Edebilir
Ekonomi çevreleri, iklim değişikliğinin tarım üzerindeki baskısı devam ettikçe gıda fiyatlarının da artmaya devam edeceği görüşünde birleşiyor. Uzmanlara göre önümüzdeki aylarda kuraklık ve don etkisiyle gıda enflasyonunda kalıcı bir düşüş beklenmiyor. Bu da hem üreticinin hem de tüketicinin daha uzun süreli bir mali baskı altında kalabileceğini gösteriyor.
Türkiye'nin gıda güvenliği açısından kritik öneme sahip olan bu gelişmeler, iklim değişikliğinin ekonomik ve sosyal yaşam üzerindeki etkilerini bir kez daha gözler önüne serdi. Tarımda sürdürülebilir üretim yöntemleri, su yönetimi ve maliyetleri dengeleyecek politikaların hayata geçirilmesi, önümüzdeki dönemin en önemli gündemlerinden biri olacak.
Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım