Etkiyi Başlatan Hormon Keşfedildi!

Hong Kong Politeknik Üniversitesi'nde yürütülen yeni bir araştırma, yalnızca yarım saatlik bir egzersiz seansının depresyon belirtilerini anında hafifletebildiğini ortaya koydu. Uzun zamandır egzersizin genel ruh haline iyi geldiği bilinse de, tek bir kısa antrenmanın depresyon üzerindeki etkisinin neden bu kadar hızlı görüldüğü ilk kez bilimsel olarak net bir mekanizmayla açıklandı.

Adiponektin Hormonu Ruh Halini Anında Değiştiriyor

Bilim insanlarının bulgularına göre, egzersiz sırasında vücutta salgılanan adiponektin adlı hormon doğrudan beyne ulaşıyor ve duygusal düzenlemeyle ilişkili bölgeleri harekete geçiriyor. Bu etki, ruh halini kısa sürede olumlu yönde değiştiriyor ve etkisinin saatler boyunca sürdüğü düşünülüyor.

Nörobiyolog Sonata Suk-yu Yau, araştırmanın egzersizin psikolojik etkilerine yeni bir boyut kazandırdığını belirterek, depresyonla mücadelede hızlı etki gösteren tedavi seçeneklerinin sınırlı olduğunu ifade etti. Yau'ya göre, bu keşif hem ilaç geliştirme süreçlerine ilham verebilir hem de egzersizin klinik bir tedavi olarak kullanımını güçlendirebilir.

Kısa Süreli Egzersizin Etkisi İlk Kez Bu Kadar Net Görüldü

Egzersizin depresyon üzerindeki uzun vadeli etkisi bilinse de, tek seanslık egzersizlerin anlık etkileri bugüne kadar yeterince araştırılmamıştı. Yeni çalışma, yalnızca 30 dakikalık orta yoğunlukta bir koşunun bile öfke, kaygı, yorgunluk ve halsizlik gibi belirtileri hızla azaltabildiğini gösterdi.

Araştırmada yer alan katılımcılar, egzersiz öncesi ve sonrası 'Ruh Hali Profili' anketini doldurdu. Depresyon belirtileri olan grupta bile hemen dikkat çeken iyileşmeler gözlendi. En çarpıcı bulgu ise, özsaygı ve canlılık düzeylerinin tüm katılımcılarda yükselmesi oldu.

Beyindeki Etki Noktası: Medial Prefrontal Korteks

Egzersizin hemen ardından bilim insanları hem kanda hem de beynin medial prefrontal korteks bölgesinde adiponektin seviyelerinde belirgin bir artış tespit etti. Bu bölge, duyguların kontrolünden sorumlu olduğu için hormonun bu bölgeyi harekete geçirmesi ruh halindeki olumlu değişimi açıklıyor.

Yapılan deneylerde, adiponektinin AdipoR1 adlı reseptör aracılığıyla nöronları harekete geçirdiği görüldü. Bu reseptör devre dışı bırakıldığında ise egzersizin yarattığı olumlu psikolojik etki tamamen kayboldu.

Araştırmacılar ayrıca AdipoR1'in APPL1 adlı proteini devreye soktuğunu, bunun sonucunda beynin sinaptik bağlantılarını güçlendiren moleküler değişimler meydana geldiğini belirledi. Bu süreç ketaminin hızlı antidepresan etkisine benzer bir sinaptik rahatlama tepkisi oluşturuyor.

Antidepresan Etkisi Taşıyan Yeni İlaçların Önünü Açabilir

Bu keşif yalnızca egzersizin önemini vurgulamakla kalmıyor, aynı zamanda yeni nesil hızlı etki gösteren antidepresan ilaçlar için önemli bir kapı aralıyor. Bilim insanları, adiponektin reseptörünü taklit eden AdipoRon adlı bileşiğin depresyon tedavisinde kullanılabileceğini öngörüyor. Ancak bu ilaç henüz insanlar üzerinde test edilmedi.

Araştırmanın Molecular Psychiatry'de yayımlanan sonuçları, milyonlarca insanın yaşadığı depresyon için daha hızlı, yan etkisi düşük tedavilerin mümkün olabileceğini gösteriyor.

Egzersiz Toplum Sağlığı İçin Yeni Bir Rehberin Anahtarı Olabilir

Sonata Yau, elde edilen bulguların geniş kitlelere hitap edecek pratik önerilere dönüşmesi gerektiğini belirtti. Araştırma ekibinin nihai hedefi, tek seanslık egzersizin hangi biçimlerinin en etkili olduğunu ortaya koyarak toplum genelinde uygulanabilir rehberler hazırlamak.

Bu yeni çalışma, depresyonu önlemede ve mevcut belirtileri hızla azaltmada egzersizin bilimsel olarak kanıtlanmış güçlü bir araç olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım