Ebeveynlere Uyarı: Görünmez Tehlikeyi Fark Edin!
Yapılan nörobilimsel araştırmalar, ekran başındaki şiddet ve zorbalık görüntülerinin çocuklarda sadece bir seyir deneyimi olmadığını, beynin bu sahneleri doğrudan fiziksel bir tehdit olarak algıladığını kanıtlıyor.
Bir sosyal medya videosunda karşınıza çıkan zorbalık anları, siz ekranı kaydırsanız da zihninizde kalmaya devam ediyor. Uzmanlar, insan beyninin şiddet sahnelerini sadece izlemekle kalmayıp, o anı adeta bizzat deneyimlediğini belirtiyor. Özellikle henüz gelişimini tamamlamamış çocuk beyinlerinde bu durum, biyolojik bir 'alarm durumuna' dönüşüyor.
Çocuk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Meltem Erol, dijital dünyadaki şiddetin çocukların nörolojik yapısı üzerindeki derin etkilerini değerlendirdi.
Beynin 'Tehdit Modu': Ekrandaki Görüntü Gerçek Bir Tehlike mi?
Yetişkinlerin aksine çocuklar için ekran ile gerçek dünya arasındaki ayrım oldukça belirsiz. Prof. Dr. Meltem Erol, çocukların soyut düşünme becerileri tam gelişmediği için gördükleri zorbalık sahnelerini bir 'kurgu' olarak kodlayamadıklarını vurguluyor.
Beyin, ekrandaki şiddeti gördüğü anda vücutta stres eksenini uyarıyor. Bu durumun fizyolojik yansımaları ise oldukça çarpıcı:
Kalp atışlarında ani hızlanma,
Stres hormonu olan kortizol ve adrenalin seviyelerinde artış,
Göz bebeklerinde büyüme.
'Prefrontal Korteks' Henüz Devrede Değil
Yetişkin beyninde mantık ve kontrol merkezi olan prefrontal korteks, izlenen görüntünün bir film veya video olduğunu algılayarak beynin aşırı tepki vermesini engelliyor. Ancak çocuklarda bu bölge henüz olgunlaşmadığı için sakinleşme sinyalleri üretilemiyor.
Prof. Dr. Erol, bu durumun uzun vadeli etkilerine dikkat çekiyor: 'Yoğun stres ve korku tepkileri, beyindeki nöral bağlantıları kalıcı olarak etkileyebilir. Bu da şiddetin normalleşmesine, empati yeteneğinin zayıflamasına ve ciddi kaygı bozukluklarına yol açabilir.'
Görünmez Travma: 'Ben Sadece İzledim' Demek Çocuğu Korumuyor
Bir çocuğun doğrudan zorbalığa uğraması gerekmiyor; sadece tanık olmak bile travma benzeri semptomlar yaratabiliyor. Vücut, sanki o travmayı bizzat yaşıyormuş gibi tepki veriyor. Bu durum çocuklarda şu belirtilerle kendini gösterebiliyor:
Uyku problemleri ve kabuslar,
İçe kapanma veya aşırı gerginlik,
Oyunlarda sürekli saldırı veya mağduriyet temalarını işleme,
Dikkat dağınıklığı ve okul başarısında düşüş.
Ayrıca, sürekli salgılanan kortizol hormonu bağışıklık sistemini baskılayarak çocukların daha sık hastalanmasına neden olabiliyor.