Dünya Sarımsak Piyasasında Dengeler Altüst: Çin'in Rekor Üretimi Avrupa'yı Zor Durumda Bıraktı

Küresel sarımsak ticareti 2024/25 sezonuna sancılı bir başlangıç yaptı. Çin'in tarihin en yüksek üretim rakamlarına ulaşması, Güney Yarımküre'de beklenenden iyi rekolte elde edilmesi ve Avrupa Birliği'nin ithalatı artırması, dünya piyasasında uzun süredir görülmeyen bir dengesizliğe neden oldu. Fiyatlar sert baskı altında kalırken kaliteli sarımsak talebinin yüksek olduğu pazarlarla düşük maliyetli ürün grupları arasındaki ayrım giderek derinleşiyor. Sektör temsilcileri, bu tabloyu 'yeni normal' olarak tanımlamaya başladı.

Küresel Sarımsak Piyasasında Arz Baskısı Yoğunlaşıyor

Dünya genelinde 2024/25 sezonunun, son 20 yılın en karmaşık dönemlerinden biri olduğu değerlendiriliyor. Çin'in rekor seviyeye ulaşan üretimi, yalnızca iç piyasayı değil, küresel ticaret akışını da doğrudan etkiledi. Pekin yönetiminin düşük fiyat politikasını sürdürmesi, uluslararası piyasada rekabeti agresif şekilde artırdı. Aynı dönemde Güney Yarımküre üreticilerinin güçlü rekolte elde etmesi, arzın daha da şişmesine yol açtı. Bu tablo, ihracatta fiyatların aşağı yönlü baskı altına girmesine neden olurken, yüksek standartlı ürün arayışında olan pazarlarla düşük maliyetli ürün satan ülkeler arasında belirgin bir ayrışma yarattı.

Avrupa Pazarındaki İstikrarsızlık Derinleşiyor

Avrupa Birliği, yıllardır kendi üreticisini dış rekabetten korumaya çalışan bir blok olmasına rağmen, 2025'in ilk dokuz ayında üçüncü ülke sarımsağının en büyük alıcısı konumuna geldi. Özellikle Çin, Mısır ve Türkiye'den yapılan ithalatın rekor seviyelere çıkması dikkat çekti. Bu durum, AB'nin yerli üretim kapasitesinde yaşanan düşüşle birlikte değerlendirildiğinde, kıtanın sarımsak arzında ciddi bir dışa bağımlılık developingöne çıktığını gösteriyor.

İspanya piyasası, sürecin en sert etkilendiği merkezlerden biri oldu. Ülkede son üç aydır ticaret neredeyse durma noktasına gelirken, yalnızca sözleşmeli müşterilerin alım yaptığı ifade ediliyor. 2024/25 sezonunda toplam üretim yaklaşık %15 oranında geriledi; mor sarımsak kategorisinde ise düşüş %30'u buldu. Artan üretim maliyetleri ve Mısır ile Türkiye'nin fiyat rekabeti, İspanyol sarımsağının raflarda yer bulmasını zorlaştırıyor. AB'nin 2025 ithalat kotasının tamamen dolması ve kota aşımında ek vergi ihtimalinin gündeme gelmesi, sektörü daha da belirsiz bir noktaya taşıdı.

İtalya'da Fiyatlar Dengeleniyor Ancak Rekabet Sert

İtalya, Avrupa'nın diğer üreticilerine kıyasla daha istikrarlı bir sezon geçiriyor. Kuzey İtalya'daki büyük tüccarlar, Çin'in yüksek arzının 2024'teki keskin fiyat artışını stabilize ettiğini belirtiyor. Tüketimin yarısını ithalatla karşılayan İtalya'da İspanya hl en önemli tedarikçi konumunda olsa da Mısır sarımsağı özellikle Güney İtalya'da depoları doldurmuş durumda. İspanyol sarımsağının stokta kalması, ülke içi ticarette rekabeti zorlaştırıyor. Buna karşılık coğrafi işaretli ve markalı ürünler hl yüksek fiyatlardan alıcı bulabiliyor, ancak standart sarımsak segmenti tamamen düşük maliyetli menşelerin baskısı altında.

Fransa'da Kalite Güçlü Ama Küçük Kalibre Sorunu Derinleşiyor

Fransa, her sezon olduğu gibi kaliteli sarımsak üretimiyle öne çıkıyor. Ancak 2024/25 sezonunda küçük kalibre sarımsakta ciddi bir arz problemi yaşanıyor. Perakendecilerin küçük boy sarımsak kampanyalarıyla tüketiciyi bu segmente yönlendirmesi, üreticilerin ise daha büyük kalibreye ağırlık vermesi arasındaki dengesizlik, 2025 pazarlama planlarını risk altına soktu. Fransız Sarımsak Milli Birliği (ANIAIL), perakendecilere 'büyük boy Fransız sarımsağını da raflarda değerlendirin' çağrısı yaparak üreticilerin baskısını dile getirdi. Ülkede küçük kalibre eksikliği fiyatların segmentler arasında daha belirgin ayrışmasına yol açıyor.

Küresel Ticarette Yeni Bir Dönem Başlıyor

Dünya sarımsak sektöründe Çin'in hakimiyetinin giderek güçlenmesi ve Avrupa'nın artan ithalat bağımlılığı, küresel ticaret dinamiklerinin yeniden şekillendiği bir döneme işaret ediyor. Fiyat baskısının uzun süre devam etmesi beklenirken, üreticilerin rekabet gücünü koruyabilmesi için kalite standartlarını yükseltmesi ve maliyet yönetiminde daha esnek stratejiler geliştirmesi gerektiği ifade ediliyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım