Deprem terim sözlüğü hazırlandı

Gazi Üniversitesi Afet Yönetim ve Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden Prof. Dr. Samet Arslan, Türkiye'nin deprem kuşağında yer aldığını ve herkesin depremle yaşamayı öğrenmesi gerektiğini vurgulayarak, depremle ilgili temel terimlerin daha anlaşılır şekilde tanımlanmasının önemine dikkat çekti. Daha önce Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından hazırlanan kapsamlı afet sözlüğünün yanında, Prof. Dr. Arslan vatandaşlar için kısa ve sade bir deprem sözlüğü oluşturdu.

Sözlükte yer alan bazı temel tanımlar şöyle:

Deprem: Fay düzlemi üzerindeki ani kayma, volkanik aktivite veya yer içi gerilim değişimleri sonucu oluşan yer sarsıntısıdır.

Büyük Deprem: Büyüklüğü 7,5 ve üzeri olan depremler.

Deprem Tehlikesi: Depremlerle ilişkili fiziksel olayların insan yaşamı üzerindeki potansiyel zararlı etkileri.

Deprem Riski: Deprem tehlikesinin gerçekleşmesi durumunda beklenen can kaybı, yaralanma veya yapı hasarı.

Öncü Depremler: Ana şoktan önce meydana gelen küçük sarsıntılar.

Ana Şok: Deprem dizisinin en büyük sarsıntısı.

Artçı Şoklar: Ana şoktan sonra oluşan küçük sarsıntılar.

Büyüklük (Magnitude): Depremin büyüklüğünü nicel olarak ifade eden ölçüm.

Episantr: Depremin odak noktasının yüzeydeki izdüşümü.

Aktif Fay: Son 10 bin yıl içinde hareket etmiş ve yeniden hareket etme ihtimali olan fay.

Ana Kaya: Yüzeydeki yumuşak toprakların altında bulunan sert kayaç.

Sismik dalgalar ve türleri de sözlükte yer alıyor:

Gövde Dalgası: Yer kabuğunun içinden yayılan dalgalar (P ve S dalgaları).

P Dalgası: Yayılma yönünde sıkışma-genleşme hareketi yapan dalga.

S Dalgası: Yayılma yönüne dik makaslama hareketi yapan dalga.

Yüzey Dalgası: Yer kabuğu yüzeyinde yayılan dalgalar (Love ve Rayleigh dalgaları).

Love Dalgası: Yatay doğrultuda, yayılma yönüne dik hareket eden yüzey dalgası.

Rayleigh Dalgası: Serbest yüzeyde eliptik hareket yaratan yüzey dalgası.

Diğer önemli terimler:

Fay: Kaya kütleleri arasında oluşan kırık.

Doğrultu Atımlı Fay: Yatay kayma hareketi.

Eğim Atımlı Fay: Dikey kayma hareketi.

Şiddet: Depremin etkilerinin göreli büyüklüğü.

Sıvılaşma: Suya doygun zeminlerin depremde geçici olarak sıvılaşması.

Sismik Boşluk: Geçmişte deprem üretmiş ancak son zamanlarda sessiz kalan fay segmenti.

Sismik Dalga: Ani olaylarla oluşan elastik dalgalar.

Sismometre: Deprem dalgalarını algılayan ve kaydeden cihaz.

Tsunami: Deniz tabanının yer değiştirmesi sonucu oluşan dev dalgalar.

Prof. Dr. Arslan, bu tür temel bilgilerin halk tarafından anlaşılır şekilde öğrenilmesinin, deprem bilincinin artırılması ve afetlere hazırlıklı olunması açısından büyük önem taşıdığını belirtti.