Bilim İnsanlarından Devrim Niteliğinde Buluş: İğnesiz Boğmaca Aşısı Geliştirildi

Boğmaca Hastalığı ve Aşılamadaki Zorluklar

Boğmaca, özellikle bebeklerde ölümcül seyredebilen bir bakteriyel solunum yolu enfeksiyonu olarak biliniyor. Öksürük nöbetleri, nefes darlığı ve solunum durması gibi belirtilerle ortaya çıkan hastalık, bulaşıcılığı yüksek olduğu için salgınlara neden olabiliyor.

Mevcut boğmaca aşıları, ciddi hastalıkların önlenmesinde etkili olsa da, bakterinin burun ve boğaz mukozasında tutunmasını tamamen engelleyemiyor. Bu durum, kişilerin farkında olmadan hastalığı başkalarına bulaştırmasına yol açıyor.

Yeni geliştirilen burun spreyi formundaki aşı ise, bağışıklık tepkisini tam da enfeksiyonun başladığı noktada, yani solunum mukozasında oluşturuyor. Böylece hem hastalık oluşumu hem de sessiz taşıyıcılık etkili bir şekilde engelleniyor.

Aşının Geliştirilme Süreci: Yenilikçi Bir Yaklaşım

Trinity College Dublin'de yürütülen çalışma kapsamında, bilim insanları Bordetella pertussis adlı bakterinin etkisizleştirilmiş (antibiyotikle zayıflatılmış) formunu kullanarak bütün hücreli bir aşı geliştirdi. Aşının burundan uygulanması sayesinde, vücuda dışarıdan iğneyle giriş yapılmadan bağışıklık sağlanabiliyor.

Araştırma ekibi, bu yöntemin bağışıklık sisteminin özellikle T hücrelerini harekete geçirdiğini, böylece akciğer ve üst solunum yollarında güçlü bir savunma duvarı oluşturduğunu belirtti. Üstelik bu bağışıklık tepkisinin, geleneksel aşılarda zaman zaman görülen istenmeyen iltihap reaksiyonlarına yol açmadığı da açıklandı.

Araştırmanın başyazarı Prof. Kingston Mills, geliştirdikleri aşının önemini şu sözlerle özetledi:
'Enfeksiyonun başladığı solunum mukozasında bağışıklığı doğrudan harekete geçiriyoruz. Bu da hem bireyi koruyor hem de toplum içindeki bulaş zincirini kırıyor. Boğmacaya karşı bu düzeyde bir koruma, bugüne kadar elde edilmiş en kapsamlı bağışıklık tepkisi olabilir.'

Küresel Sağlıkta Yeni Bir Dönem Başlıyor

Uzmanlara göre, bu yeni aşı yalnızca bireysel koruma sağlamıyor; aynı zamanda toplum sağlığı açısından da büyük bir adım niteliği taşıyor. Boğmaca aşısının iğnesiz, kolay uygulanabilir ve daha etkili bir formda geliştirilmesi, özellikle çocuklar ve iğne fobisi olan bireyler için büyük kolaylık sağlayacak.

Dünya genelinde her yıl yüz binlerce kişiyi etkileyen boğmaca vakalarının büyük bölümü, aşılanma oranlarının düşük olduğu veya mevcut aşıların bulaşmayı tam önleyemediği bölgelerde görülüyor. Burun spreyi şeklindeki bu yeni aşı, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilirliğiyle küresel bir çözüm sunma potansiyeline sahip.

Bilim insanları, klinik denemelerin tamamlanmasının ardından aşının geniş çapta kullanıma sunulabileceğini belirtiyor. Ayrıca bu yöntemin gelecekte grip, zatürre ve COVID-19 gibi diğer solunum yolu hastalıklarında da kullanılabileceği ifade ediliyor.

İğnesiz Aşılarla Geleceğe Umutla Bakılıyor

Trinity College ekibinin çalışması, yalnızca boğmaca hastalığı için değil, genel olarak aşılama teknolojilerinde devrim yaratabilecek bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Burundan uygulanan bu yeni formülasyon, enfeksiyonun giriş noktası olan solunum sisteminde ilk savunma hattını güçlendirerek hem bireysel hem de toplumsal bağışıklığı pekiştiriyor.

Klasik aşıların yerini alması beklenmeyen ancak onları tamamlayıcı nitelikte olan bu yaklaşım, gelecekte iğnesiz aşıların yaygınlaşacağı bir dönemin kapısını aralıyor. Bilim insanları, bu gelişmenin halk sağlığı açısından 'yeni bir sayfa' açabileceğini vurguluyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım