Akdeniz'de Yeni Gerilim! ABD-Yunan Ortaklığı 'Chevron' Libya Sularında Sismik Aramaya Hazırlanıyor

Doğu Akdeniz yeniden hareketleniyor. ABD’nin enerji devi Chevron ile Yunanistan’ın enerji şirketi Helleniq Energy’nin Girit ve Mora’nın güneyinde 2026 yılında başlatmayı planladığı sismik araştırmalar, bölgedeki diplomatik dengeleri sarsmaya hazırlanıyor. Uzmanlara göre bu girişim, Türkiye ile Libya arasında imzalanan deniz yetki anlaşmasını aşındırma girişimi olarak görülüyor.

Chevron Akdeniz’e Geri Dönüyor

ABD merkezli enerji devi Chevron, uzun bir aradan sonra yeniden Doğu Akdeniz’e yöneliyor. Pandemi döneminde ertelenen ve Avrupa Birliği tarafından maliyet gerekçesiyle askıya alınan projeler, yeniden gündeme alındı. Edinilen bilgilere göre, Chevron-Helleniq Energy konsorsiyumu, 2026 yılı itibarıyla Girit ve Mora’nın güneyinde dört açık deniz bloğunda kapsamlı bir sismik araştırma faaliyetine başlayacak.

Yunan Çevre ve Enerji Bakanı Stavros Papastavrou’nun geçtiğimiz hafta imzaladığı kararnameyle, söz konusu konsorsiyum “imtiyazlı yatırımcı” statüsü kazandı. Bu adım, Doğu Akdeniz’de yeni bir enerji hamlesinin habercisi olarak yorumlanıyor.

Proje kapsamında yürütülecek çalışmalar, ilk aşamada üç yıl sürecek. İkinci aşamada ise keşif sondajlarının yapılacağı bildirildi. Chevron’un ön değerlendirmelerine göre, Girit’in güneyinde işletilebilir doğalgaz rezervi barındıran en az dokuz bölge bulunuyor.

Libya ile Türkiye Arasındaki Anlaşma Hedefte

Söz konusu sismik arama faaliyetlerinin Türkiye ve Libya’nın imzaladığı deniz yetki alanı mutabakatıyla çakışma ihtimali, bölgesel gerilimi tırmandırma riski taşıyor. Konuya ilişkin değerlendirmede bulunan müstafi Amiral Cihat Yaycı, bu girişimin “Libya’nın haklarını gasp etmeye yönelik” olduğunu belirtti.

Yaycı, “Yunanistan, Libya ile Türkiye arasındaki deniz yetki sınırlarını aşındırmak istiyor. Chevron’un bu bölgelerde faaliyete başlaması, Libya’nın ekonomik çıkarlarını tehdit eder nitelikte. ABD, İngiltere, Fransa ve İtalya gibi ülkelerin enerji devlerini bu sürece dahil ederek, uluslararası desteği arkasına almak istiyorlar.” ifadelerini kullandı.

Yaycı ayrıca, olası bir müdahale durumunda ABD ve Türkiye’nin karşı karşıya getirilmesinin amaçlandığını, bu nedenle Ankara’nın dikkatli bir diplomasi yürütmesi gerektiğini vurguladı.

Yunanistan’dan Stratejik Hamle: Dört Kritik Bölge Seçildi

Yunan kaynaklarına göre Chevron-Helleniq Energy ortaklığı, “Mora’nın Güneyi”, “A2”, “Girit’in Güneyi I” ve “Girit’in Güneyi II” olmak üzere dört kritik açık deniz bloğu üzerinde çalışma yapacak. Bu bölgelerin, Yunanistan’ın “enerji bağımsızlığı” hedefi doğrultusunda stratejik öneme sahip olduğu ifade ediliyor.

Yunan basınında çıkan haberlere göre, Atina yönetimi bu projeyle hem Avrupa enerji piyasasında söz sahibi olmayı hem de Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki etkinliğini sınırlandırmayı amaçlıyor. Yunan yetkililer, Chevron’un katılımını “Amerikan desteğinin göstergesi” olarak değerlendiriyor.

Bu hamlenin, AB’nin enerji güvenliği politikalarıyla da örtüştüğü belirtiliyor. Avrupa ülkeleri, Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında enerji tedarikinde yeni kaynaklara yönelmiş durumda. Girit açıklarındaki rezervlerin keşfedilmesi halinde, bölge Avrupa’ya alternatif bir doğalgaz merkezi haline gelebilir.

Libya’dan Tepki Bekleniyor

Türkiye ve Libya arasında 2019 yılında imzalanan Deniz Yetki Alanları Mutabakatı, Akdeniz’deki enerji arama faaliyetlerinde iki ülkeye geniş bir alan kazandırmıştı. Ancak Yunanistan’ın son adımı bu dengeyi bozma potansiyeli taşıyor.

Uzmanlara göre, Libya yönetiminin bu duruma sessiz kalmaması gerekiyor. Müstafi Amiral Yaycı, “Bu bölgeler Libya’nın mavi vatanıdır. Libya’nın itiraz etmesi ve gerekirse Türkiye’den diplomatik destek istemesi gerekir. Petrol ve doğalgaz ihracatını sınırlamak gibi güçlü adımlar, bu oldubittilerin önüne geçebilir.” dedi.

Libya kamuoyunda da Chevron’un bu hamlesine karşı tepkiler yükseliyor. Bazı politik çevreler, yabancı enerji şirketlerinin Libya’nın deniz alanlarını “yeni bir sömürü sahası” haline getirmesinden endişe ediyor.

Doğu Akdeniz’de Yeni Dönem Başlıyor

Chevron’un Girit açıklarında başlatacağı sismik arama çalışmaları, sadece enerji sektörünü değil, bölgedeki diplomatik dengeleri de doğrudan etkileyecek. Türkiye, Libya, Yunanistan ve ABD arasındaki ilişkilerin bu süreçte yeniden şekillenmesi bekleniyor.

Enerji uzmanları, bu gelişmenin Doğu Akdeniz’de “ikinci bir Mavi Vatan gerilimini” tetikleyebileceği uyarısında bulunuyor. Ankara’nın önümüzdeki dönemde diplomatik ve hukuki kanalları kullanarak bölgedeki çıkarlarını korumaya yönelik adımlar atması bekleniyor.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım