2025 Nobel Tıp Ödülü Açıklandı: Bağışıklık Biliminde Çığır Açan Üç İsim Ödüle Layık Görüldü

Periferik Bağışıklık Toleransı Nedir?

Ödülün merkezinde yer alan “periferik bağışıklık toleransı” mekanizması, bağışıklık sisteminin kendi dokularına zarar vermesini engelleyen bir savunma hattını ifade ediyor. Normal şartlarda bağışıklık sistemi, yabancı maddeleri tanıyıp onlara saldırırken, vücudun kendi hücrelerini hedef almaması gerekiyor. Ancak bu denge bozulduğunda otoimmün hastalıklar ortaya çıkıyor.

Mary Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’nin yürüttüğü çalışmalar, bu toleransın nasıl sağlandığını ve bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine karşı saldırıyı nasıl önlediğini ayrıntılı bir şekilde ortaya koydu. Bu keşif, romatoid artrit, tip 1 diyabet ve multipl skleroz gibi hastalıkların tedavisinde yeni yaklaşımlar geliştirilmesine olanak tanıyor.

Üç Bilim İnsanı, Tek Bir Keşifte Buluştu

2025 Nobel Tıp Ödülü’nü paylaşan üç bilim insanı farklı alanlarda yürüttükleri çalışmalarla aynı buluşta birleşti. Japon immünolog Shimon Sakaguchi, bağışıklık sisteminde düzenleyici T hücrelerinin (Treg hücreleri) rolünü ilk kez tanımlayarak bağışıklık dengesinin korunmasında kritik bir faktör ortaya koydu.

Amerikalı bilim insanları Mary Brunkow ve Fred Ramsdell ise bu hücrelerin işlevlerini yöneten genleri keşfederek, bağışıklık sisteminin kendi kendine zarar vermesini önleyen moleküler mekanizmaları detaylandırdı. Üçlü, bu bulguları bir araya getirerek periferik bağışıklık toleransının nasıl işlediğini bilim dünyasına net bir şekilde gösterdi. Bu başarı, Nobel Komitesi tarafından “modern bağışıklık biliminin en önemli kilometre taşlarından biri” olarak tanımlandı.

Tedavi Yöntemlerinde Yeni Bir Çağın Kapısı Aralanıyor

Bu önemli keşif, yalnızca teorik bilgiyle sınırlı kalmayarak klinik uygulamalara da yön veriyor. Periferik bağışıklık toleransının daha iyi anlaşılması, otoimmün hastalıkların erken teşhisi ve etkili tedavi yöntemlerinin geliştirilmesinde devrim niteliğinde bir rol oynayabilir.

Ayrıca bu mekanizmanın kanser tedavileri açısından da önemli etkileri bulunuyor. Bağışıklık sisteminin kendi hücrelerine karşı toleransını ortadan kaldırmak, bağışıklık sistemini kanser hücrelerini hedef alacak şekilde yönlendirmeye yardımcı olabilir. Bu da bağışıklık terapilerinin daha başarılı hale gelmesinin önünü açıyor.

Bilim Dünyasından Büyük Yankı Uyandırdı

Nobel Komitesi’nin açıklamasının ardından bilim çevrelerinden ödül kararına geniş çapta destek geldi. Uzmanlar, Brunkow, Ramsdell ve Sakaguchi’nin çalışmalarının bağışıklık sisteminin temel işleyişine ışık tuttuğunu ve milyonlarca insanın yaşam kalitesini yükseltecek yeni tedavilere öncülük ettiğini vurguluyor.

Ödül töreni geleneksel olarak 10 Aralık’ta İsveç’in başkenti Stockholm’de gerçekleştirilecek. Üç bilim insanı, tıp dünyasında devrim yaratan buluşlarıyla Nobel madalyası, diploma ve 11 milyon İsveç kronu tutarındaki para ödülünü paylaşacak.

Kaynak: Zeki Ersin Yıldırım